Tag: PL

System przepisów porządkowych w Wielkiej Brytanii jest nie tylko obszerny, ale również zróżnicowany w zależności od regionu, rady miejskiej czy rodzaju miejsca publicznego. Choć większość z nas wie, że za parkowanie w niedozwolonym miejscu czy przekroczenie prędkości grożą mandaty, istnieje również cała grupa kar mniej oczywistych. W efekcie wiele osób – zarówno mieszkańców Wielkiej Brytanii, jak i przyjezdnych – dowiaduje się o ich istnieniu dopiero w momencie, gdy otrzymuje mandat. Dla części z nich przyczyną może być pozornie błahe zachowanie – wystawienie śmieci o niewłaściwej porze, karmienie ptaków w parku czy używanie kadzideł w mieszkaniu. Inne wynikają z lokalnych przepisów, które nie zawsze są jasno oznaczone ani powszechnie znane.

W tym artykule przyglądamy się wybranym przykładom mniej oczywistych wykroczeń i związanych z nimi kar, które obowiązują w różnych częściach Wielkiej Brytanii. Niektóre z nich mogą zaskakiwać, inne wydają się przesadnie surowe – ale wszystkie mają podstawę prawną i bywają egzekwowane w praktyce. Warto je znać, by nie narazić się na niepotrzebne koszty.

Mandaty przy codziennych czynnościach

Wielka Brytania posiada rozbudowany system przepisów lokalnych, które odpowiadają za zachowania w przestrzeni publicznej. Wiele z nich dotyczy codziennych sytuacji, które – choć wydają się niegroźne – mogą skutkować karą finansową. Oto wybrane przykłady:

• wystawianie śmieci w niewłaściwy sposób lub i złej porze – w wielu miastach obowiązują konkretne zasady, które dotyczą tego, gdzie i kiedy można wystawić odpady. Naruszenia mogą obejmować np. zbyt wczesną godzinę wystawienia odpadów, pozostawienie worków w miejscu blokującym chodnik czy niewłaściwa segregacja. Mandat może zostać nałożony na podstawie przepisów o tzw. waste duty of care, wynikających z ustawy o ochronie środowiska i wynosić od £60 do £150;
• uciążliwe zapachy z mieszkań (kadzidła, smażenie, grill) – Jeśli zapach z Twojego mieszkania (np. intensywna woń jedzenia, kadzidła, dym) regularnie przeszkadza sąsiadom, może zostać uznany za tzw. statutory nuisance. W przypadku skargi, rada miejska może wydać wezwanie do usunięcia źródła problemu, a w sytuacji niezastosowania się – obciążyć Cię karą w wysokości do £5,000 (osoba prywatna) lub do £20,000 (firma);
• karmienie ptaków (mew, gołębi, kaczek) w miejscach objętych zakazem – W miejscowościach turystycznych, takich jak Lyme Regis, karmienie ptaków w parkach i na promenadach jest zabronione na mocy Public Spaces Protection Orders (PSPO). Przepisy te mają zapobiegać zanieczyszczeniom i agresywnemu zachowaniu ptaków. Za nieprzestrzeganie tego zakazu możesz zostać zmuszony do zapłaty mandatu do £100.

Nieoczywiste wykroczenia w przestrzeni publicznej

Niektóre zachowania, które w innych krajach lub miastach uchodzą za zupełnie neutralne, a nawet niezauważalne, w Wielkiej Brytanii mogą skutkować formalnym upomnieniem, a w niektórych przypadkach – nałożeniem mandatu. Co istotne, wiele z tych regulacji funkcjonuje w oparciu o lokalne zarządzenia, np. Public Spaces Protection Orders (PSPO), które mogą być wprowadzane i egzekwowane niezależnie przez poszczególne rady miejskie. Warto więc znać lokalne ograniczenia – nie tylko dla świętego spokoju, ale również po to, by nie narazić się na nieprzyjemną (i kosztowną) niespodziankę.

• Bezcelowe przesiadywanie (loitering) – w niektórych dzielnicach miejskich, gdzie znajdują się takie obiekty publiczne jak dworzec kolejowy, galeria handlowa czy port lotniczy, możesz zostać poproszony o opuszczenie tego terenu, jeśli nie masz uzasadnionego powodu, aby tam przebywać. W przypadku odmowy współpracy możliwa jest interwencja służb i kara do £100;
• Jazda rowerem po chodniku (pavement cycling) – Choć wielu rowerzystów wybiera chodnik jako „bezpieczniejszą” alternatywę dla ruchliwej jezdni, zgodnie z Highway Code jest to wykroczenie. Policjant może wystawić fixed penalty notice w wysokości do £50, nawet jeśli nikt nie został poszkodowany;
• Zbyt głośna muzyka lub granie na instrumentach (busking) – w Wielkiej Brytanii występy muzyczne na ulicach są dozwolone, ale często podlegają szczegółowym regulacjom lokalnym. W wielu miastach obowiązują ograniczenia dotyczące czasu trwania występu, miejsca gdzie mogą się odbywać, poziomu głośności czy zakazu używania wzmacniaczy. W przypadku niestosowania się przez artystę do wytycznych, może zostać obciążony mandatem do £100, a w przypadku powtarzających się naruszeń – sprawa może trafić do sądu. Na przykład w Manchesterze obowiązuje szczegółowy kodeks postępowania dla ulicznych muzyków, który precyzuje lokalne zasady i konsekwencje ich łamania.

Nawet jeśli zachowanie wydaje się nieszkodliwe, może zostać potraktowane jako zakłócanie porządku – zwłaszcza gdy dochodzi do niego w miejscu objętym szczególnymi ograniczeniami. Warto więc mieć świadomość, że w Wielkiej Brytanii przestrzeń publiczna rządzi się swoimi, czasem zaskakująco szczegółowymi regułami – a ich zignorowanie może kosztować.

Mandaty za śmiecenie – nawet drobne przedmioty mogą kosztować

W Wielkiej Brytanii zaśmiecanie środowiska jest traktowane poważnie – i nie ogranicza się tylko do oczywistych przypadków, takich jak wyrzucenie butelki czy papierka na ulicę. Prawo obejmuje również wiele codziennych, pozornie nieszkodliwych zachowań, które mogą zostać uznane za wykroczenie, jeśli zanieczyszczają przestrzeń publiczną. W kontekście kar za zaśmiecanie w Wielkiej Brytanii, lokalne władze często rozróżniają różne rodzaje odpadów, które podlegają mandatowi. Najczęściej wyróżnia się:

• zwykłe śmieci – przykładowo opakowania, butelki czy puszki;
• niedopałki papierosów oraz popiół – palacz ma obowiązek całkowitego zgaszenia papierosów przed wyrzuceniem ich do śmieci;
• guma do żucia – również podchodzi pod littering, szczególnie w centrach miast objętych monitoringiem;
• plucie w miejscach publicznych;
• pojedyncze worki z odpadami domowymi pozostawione w niedozwolonym miejscu (np. obok przepełnionego kosza).

Każdy z wymienionych powyżej przypadków może zostać potraktowany jako wykroczenie, za które nakłada się tzw. Fixed Penalty Notice – czyli mandat wystawiany na miejscu. Standardowa wysokość kary za zaśmiecanie wynosi £250, warto jednak wiedzieć, że ta kwota zostanie obniżona do £150, jeśli dokonasz zapłaty w ciągu 10 dni.

Mandaty za niewłaściwe korzystanie z własnej posesji – prywatne, ale jednak publiczne

Choć mogłoby się wydawać, że na własnej posesji obowiązują Cię własne zasady, brytyjskie przepisy jasno wskazują, że to, co robisz w swoim ogródku czy na podjeździe, nie może zakłócać życia sąsiadów ani stwarzać zagrożenia. Oprócz oczywistych zakłóceń, takich jak imprezy czy hałas, oto kilka przykładów sytuacji, które mogą zakończyć się mandatem lub grzywną:

• zbyt mocne oświetlenie ogrody lub podjazdu – w przypadku gdy światło z lamp ogrodowych utrudnia sen i funkcjonowanie sąsiadów, może zostać uznane za tzw. artificial light nuisance;
• zalegające meble, worki lub odpady na własnym podjeździe – może zostać potraktowane jako naruszenie estetyki otoczenia lub zagrożenie otoczenia;
• palenie ognisk lub spalanie resztek ogrodowych – dym, który drażni sąsiadów, utrudnia suszenie prania albo powoduje problemy z oddychaniem;
• głośne urządzenia zewnętrzne (klimatyzatory, pompy ciepła) – jeśli generują hałas, który jest słyszalny w pomieszczeniach sąsiednich nieruchomości (zwłaszcza nocą), mogą zostać uznane za hałas uciążliwy.

W przypadku wspomnianych naruszeń rady brytyjskie zazwyczaj najpierw wydają formalne upomnienie, umożliwiające właścicielowi usunięcie źródła problemu. Jeśli jednak sytuacja się powtarza, nie zostanie rozwiązana w wyznaczonym terminie i osoba tworząca problem nie zastosuje się do zaleceń rady, sprawa może trafić do sądu. W tym przypadku grozi grzywna – często sięgająca £5,000 lub więcej. To pokazuje, że nawet pozornie „domowe” sprawy – światło, dym, hałas czy bałagan na podjeździe – w brytyjskim systemie prawnym mogą mieć bardzo realne konsekwencje finansowe. Szczególnie gdy naruszają komfort życia innych.

Podsumowanie

Choć wiele z tych zachowań byłoby traktowane jako niegrzeczne lub niewłaściwie również poza Wielką Brytanią, w tym kraju grożą realne, formalne kary finansowe – często bez ostrzeżenia. Warto więc nie tylko znać przepisy, ale też zapoznać się i zwracać uwagę na lokalne regulacje, które w Wielkiej Brytanii odgrywają wyjątkowo dużą rolę. W wielu przypadkach o tym, czy dane zachowanie zostanie potraktowane jako wykroczenie, decydują lokalne tabliczki, zarządzenia rady miejskiej czy sezonowe ograniczenia. Brak ich znajomości nie zwalnia z odpowiedzialności – a konsekwencje bywają zaskakująco dotkliwe, nawet jeśli chodzi o tak pozornie błahe sprawy jak zostawienie śmieci obok kubła czy karmienie mew. Dlatego niezależnie od tego, czy mieszkasz w UK na stałe, czy jesteś tu tylko na chwilę, lepiej nie ufać wyłącznie „zdrowemu rozsądkowi”. W Wielkiej Brytanii lepiej sprawdzić dwa razy, niż później tłumaczyć się z mandatu za rzecz, która w innych krajach przeszłaby bez echa.

Pracujesz w Wielkiej Brytanii jako samozatrudniony, wynajmujesz nieruchomość, masz dochody z inwestycji lub po prostu zarobiłeś trochę więcej niż wynoszą Twoje standardowe przychody? Jeśli tak, prawdopodobnie będziesz musiał samodzielnie rozliczyć się z podatku. Brytyjskim systemem, służącym do zgłaszania swoich dochodów do HMRC, czyli urzędu skarbowego jest Self Assessment. W przeciwieństwie do pracy na etacie, gdzie podatki ma obowiązek rozliczać pracodawca, ty jesteś odpowiedzialny za raportowanie swoich przychodów i zapłatę należytej kwoty. Choć może brzmieć to skomplikowanie, cały proces może przebiec bez większego stresu – zwłaszcza jeśli wiesz, gdzie, kiedy i jak to robić. W tym artykule wyjaśnimy, kto jest zobowiązany do złożenia Self Assessment, jak się zarejestrować oraz zwrócimy uwagę na najważniejsze terminy i kary, związane z nieprzestrzeganiem narzuconych dat.

Kto jest zobowiązany do złożenia Self Assessment?

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, jesteś zobowiązany do rozliczenia się w systemie Self Assessment wtedy, gdy Twoje dochody nie są rozliczane automatycznie w systemie PAYE (Pay As You Earn), z którego korzystają pracodawcy. W takich sytuacjach to Ty, jako podatnik, jesteś odpowiedzialny za zgłoszenie swoich przychodów oraz obliczenie i zapłatę należnego podatku. Obowiązek ten dotyczy między innymi osoby, które:

• Prowadzą działalność na własny rachunek i uzyskały w ciągu roku przychód przekraczający £1,000;
• Są członkami spółki biznesowej (business partnership);
• Były zobowiązane do zapłaty podatku od zysków kapitałowych (Capital Gains Tax), na przykład w sytuacji sprzedaży majątku, którego wartość wzrosła;
• Muszą zapłacić opłatę za zasiłek dla dzieci o wysokich dochodach (High Income Child Benefit Charge), jeśli ich dochód przekroczył £60,000 rocznie.

To jednak nie są wszystkie przypadki, w których jest wymagane złożenie zeznania podatkowego. Obowiązek ten dotyczy również osób, które uzyskały dochód, od którego nie został automatycznie odprowadzony podatek. Przykładowo:

• Dochód z wynajmu nieruchomości (np. pokoju, mieszkania lub domu);
• Dochody z zagranicy, które nie są automatycznie rozliczane przez HMRC;
• Przychody z inwestycji, dywidend lub oszczędności;
• Inne nieopodatkowane dochody, takie jak napiwki, prowizje.

Obowiązek złożenia Self Assessment nie zawsze jest oczywisty, dlatego warto sprawdzić swoją sytuację, szczególnie jeśli posiada się więcej niż jedno źródło dochodu. Brytyjski urząd skarbowy umożliwia zweryfikowanie swojej sytuacji w kilka minut : Sprawdź, czy musisz złożyć Self Assessment.

Rejestracja do Self Assessment – jak to zrobić?

Aby móc rozliczyć podatek w systemie Self Assessment, musisz najpierw zarejestrować się w systemie HMRC. Istnieją dwa przypadki rejestracji, gdy robisz to po raz pierwszy, oraz w sytuacji, gdy zarejestrowałeś się już wcześniej.

Jeżeli wcześniej nie składałeś zeznania podatkowego, musisz zarejestrować się do Self Assessment najpóźniej do 5 października po zakończeniu roku podatkowego, którego dotyczy rozliczenie. Przykładowo, jeśli musisz złożyć wniosek za rok 2024/2025, rejestracja powinna zostać wykonana do 5 października 2025. Rejestracja jest dokonywana w pełni online, poprzez stronę HMRC, zakładając konto Government Gateway i wypełniając odpowiedni dla Twojej sytuacji formularz:

• CWF1, jeśli jesteś samozatrudniony;
• SA1, jeśli masz inne dochody (np. z wynajmu, inwestycji czy pracy zagranicznej).

Podczas wypełniania formularzu będziesz musiał podać powód rejestracji oraz poszczególne dane osobowe:

• Pełne imię i nazwisko;
• Datę urodzenia;
• adres pocztowy (może być spoza Wielkiej Brytanii)
• Numer telefonu dziennego;
• Numer ubezpieczenia społecznego w Wielkiej Brytanii, jeśli takowy posiadasz.

Po wypełnieniu formularza rejestracyjnego, otrzymasz na swoją pocztę numer UTR (Unique Taxpayer Reference) oraz kod aktywacyjny, który należy użyć do uruchomienia usługi Self Assessment w swoim profilu użytkownika. HMRC powinno wysłać te dane do 21 dni od złożenia formularza, w formie listu, jednak możesz skrócić czas oczekiwania, korzystając z aplikacji HMRC lub swojego konta. Warto jednak zarejestrować się wcześniej, nie ryzykując opóźnieniem złożenia deklaracji, a co za tym idzie, automatycznymi karami.

Jeśli składałeś deklarację w poprzednich latach, nie musisz rejestrować się ponownie. Wystarczy, że zalogujesz się na swoje konto HMRC i sprawdzisz, czy usługa Self Assessment jest aktywna. Jeśli jednak została ona zawieszona, możesz ją przywrócić, kontaktując się z urzędem. W kolejnym kroku następuje złożenie deklaracji (tzw. Tax Return) i musi zostać wykonane do 31 stycznia roku następującego po zakończeniu danego roku podatkowego.

Jakich terminów musisz przestrzegać, aby nie dostać kary?

W systemie Self Assessment obowiązują Cię dwa kluczowe terminy, których musisz przestrzegać, aby nie zostały nałożone na Ciebie kary ze strony urzędu skarbowego.

Pierwszy termin dotyczy osób składających zeznanie podatkowe po raz pierwszy. Ostatnim dniem na rejestrację jest 5 października. Skutkiem rejestracji po ustalonym przez HMRC terminie, może być skrócenie czasu na złożenie deklaracji oraz potencjalnymi karami.

Drugim, najistotniejszym terminem wyznaczonym przez urząd skarbowy jest 31 stycznia – ostatni dzień na złożenie deklaracji online oraz zapłatę podatku za zakończony rok podatkowy, trwający od 6 kwietnia do 5 kwietnia roku następnego. W przypadku składania deklaracji w formie papierowej termin ten przypada nieco wcześniej, ponieważ na dzień 31 października.

Przestrzeganie tych dat jest o tyle istotne, że nie wywiązanie się z nich wiąże się z automatycznymi sankcjami – opóźnienie rejestracji może skutkować utrudnieniem procesu rozliczenia, a niezłożenie deklaracji i niezapłacenie podatku do 31 stycznia jest przyczyną natychmiastowych kar, o których opowiemy poniżej.

Jakie kary grożą za nieprzestrzeganie terminów?

Niedotrzymanie obowiązku złożenia zeznania podatkowego może wiązać się z licznymi, kosztownymi karami, które są naliczane automatycznie i mogą rosnąć wraz z upływem czasu.

Niezależnie od tego, czy masz jakikolwiek podatek do zapłaty, jeśli nie złożysz deklaracji do 31 stycznia, HMRC automatycznie naliczy karę w wysokości £100. W przypadku dłuższego opóźnienia, koszty znacząco rosną:

• Po 3 miesiącach od terminu – urząd skarbowy dolicza £10 dziennie, maksymalnie do £900;
• Po 6 miesiącach od terminu – 5% zaległego podatku lub £300 (w zależności od tego, która kwota jest wyższa);
• Po 12 miesiącach od terminu – również 5% podatku lub £300.

Warto również wiedzieć, że w przypadku spóźnieniem się ze złożeniem zeznania podatkowego spółki, wszyscy wspólnicy zostaną obciążeni karą. Jeśli twoje opóźnienie wiąże się także z zapłatą podatku, musisz być przygotowany na dodatkowe kary:

• 5% niezapłaconego podatku po upływie 30 dni;
• następnie 5% po upływie 6 miesięcy;
• kolejne 5% po upływie 12 miesięcy.

Dodatkowo, urząd skarbowy (HMRC) nalicza odsetki od kwoty zadłużenia. Stawki te są zależne od wysokości stopy bazowej Banku Anglii i aktualizowane co kwartał. Aktualnie obowiązująca stopa odsetek od 28 maja 2025 roku, wynosi 8,25% rocznie. Gdy otrzymujesz zwrot nadpłaconego podatku, HMRC również wypłaca odsetki, ale według niższej stawki, która również od maja 2025 wynosi 3,25% rocznie.

Making Tax Digital – czym jest i jak wpłynie na Self Assessment?

Making Tax Digital (MTD) jest inicjatywą brytyjskiego urzędu skarbowego. Jej celem jest w pełni przejście na cyfrowe rozliczanie podatków. Gdy projekt wejdzie w życie, podatnicy będą musieli korzystać z oprogramowania księgowego, które automatycznie przesyła informacje o ich dochodach i kosztach do systemu HMRC.

Co to oznacza dla osób rozliczających się przez Self Assessment? Na ten moment MTD obejmuje jedynie firmy płacące VAT, jednak od kwietnia 2026 roku będzie również obowiązywał osoby fizyczne, które samodzielnie rozliczają swoje dochody – przykładowo dla osób samozatrudnionych lub wynajmujących nieruchomości, jeśli ich roczny dochód z tych źródeł przekroczy £50,000. Oznacza to, że od wspomnianej daty, podatnik zamiast jednej deklaracji podatkowej składanej raz w roku, będzie musiał:

• Prowadzić cyfrową ewidencję dochodów i kosztów – wszystkie transakcje będą musiały być rejestrowane w oprogramowaniu HMRC;
• Składać kwartalne raporty – co trzy miesiące będzie wymagane składanie sumarycznych danych z ostatniego kwartału w zakresie przychodów i wydatków;
• Złożyć roczne podsumowanie (tzw. End of Period Statement) – podsumowanie za cały rok podatkowy.

Zmiana ta, choć może wydawać się zawiła, ma na celu przyspieszenie i zautomatyzowanie procesu rozliczeń oraz przejrzystość finansów.

Osoby samozatrudnione, wynajmujące nieruchomości, uzyskujące przychody z inwestycji, z zagranicy lub przekraczające określony próg dochodowy są zobligowane do samodzielnego złożenia deklaracji podatkowej w systemie Self Assessment. Jest to rozwiązanie funkcjonujące w Wielkiej Brytanii, przeznaczone dla osób, których dochody nie są automatycznie odprowadzane przez pracodawcę. W tym celu, muszą samodzielnie zarejestrować się w systemie oraz prowadzić ewidencję przychodów i kosztów w określonym terminie. Terminowe złożenie deklaracji i opłacenie należnego podatku jest niezwykle istotne – w przeciwnym razie mogą zostać nałożone kary finansowe oraz odsetki. Warto również pamiętać, że od kwietnia 2026 roku, osoby fizyczne spełniające powyższe kryteria, których dochody przekraczają £50,000 rocznie, będą objęte nowym systemem MTD, który ma na celu uproszczenie i uszczelnienie systemu.