Problemy z emeryturą w UK

Wielu Polaków mieszkających w UK liczy na wysoką brytyjską emeryturę i snuje plany o wygodnym życiu po zakończeniu pracy. Sytuacja jest jednak bardziej problematyczna i niestety nie zawsze te marzenia się spełnią. W dzisiejszym wpisie kilka rozważań na ten temat wraz z pomysłami co możemy zrobić, aby zwiększyć swoje szanse na wyższą emeryturę.

Zacznijmy od państwowej emerytury, czyli tzw. state pension. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że jest to tak naprawdę tylko podstawowe świadczenie, które umożliwi emerytowi jedynie skromne życie i zaspokojenie podstawowych potrzeb. Aktualnie maksymalna kwota, którą można uzyskać wynosi £230.25 tygodniowo, co przekłada się na około £921 miesięcznie. Emerytura państwowa jest waloryzowana corocznie poprzez tzw. triple lock, czyli system, który ma zapewnić, że emerytura nie zostaje „zjedzona” przez inflację.

Problemy ze state pension

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że kwota £921 powinna wystarczyć do przeżycia, ale należy pamiętać, że nie wszyscy ją otrzymają. Jest to maksymalne świadczenie i aby je otrzymać, należy odprowadzać w pełni składki National Insurance przez okres aż 35 lat. Nie wszyscy spełnią ten warunek. Wiele osób nie odprowadza składek – np. pracuje dorywczo czy „na czarno”, ma przerwy w zatrudnieniu opiekując się dziećmi, przyjeżdża do UK na kilka czy kilkanaście miesięcy następnie wyjeżdża do Polski by wrócić za jakiś czas, etc. Niższy okres opłacania składek przełoży się automatycznie na niższe świadczenie. Ktoś, kto odprowadzał składki przez 20 lat otrzyma co tydzień tylko około £131, a osoba która odprowadzała składki przez 10 lat, tylko £65. Czy można za to wygodnie żyć? Raczej nie…

Problem drugi to data otrzymania świadczenia. Z uwagi na powiększający się okres średniej długości życia i problemy z finansami publicznymi, okres wypłaty państwowej emerytury jest i będzie odraczany. Obecnie planuje się, że większość osób otrzyma świadczenie w wieku 67 lub 68 lat, ale nie ma takiej gwarancji. Wiek, w którym przejdziemy na państwową emeryturę można sprawdzić na stronie rządowej. Zwróć jednak uwagę na zapis „The State Pension age is under review and may change in the future„. Okazuje się, że podany wiek jest jedynie prognozą i możliwe jest, że wiele osób uzyska świadczenie w wielu 69, 70 lat lub później!

Załóżmy jednak, że doczekaliśmy do momentu otrzymania państwowej emerytury i jesteśmy szczęśliwcami, którzy otrzymują pełne świadczenie. Czy można przeżyć za £921 miesięcznie? Prawdopodobnie tak, ale istotnym warunkiem jest tutaj fakt posiadania spłaconej nieruchomości. Jeżeli udało nam się wcześniej kupić dom i go spłacić, sytuacja nie będzie aż tak trudna. Nie będzie kolorowo ale będziemy mogli co miesiąc opłacić council tax i kupić żywność, ubrania, etc. Zaspokoimy w każdym razie swoje podstawowe potrzeby, ale tylko do momentu, w którym będziemy wymagać opieki. Opieka nad osobami starszymi w UK jest bardzo droga i wbrew pozorom, pomoc państwa jest w tym zakresie dość ograniczona. Nie mając oszczędności i dodatkowych źródeł dochodu, musimy liczyć się z faktem, że w pewnym momencie może zabraknąć nam na nią pieniędzy i albo jej nie otrzymamy, albo nasza rodzina będzie musiała nam ją zapewnić. Pewnym rozwiązaniem w będzie w takiej sytuacji sprzedaż nieruchomości, ale i to może być problematyczne (możemy np. chcieć przekazać spadek rodzinie i trudno nam będzie sprzedać dom).

Wróćmy jednak do wcześniejszej sytuacji i zmieńmy założenie o posiadaniu nieruchomości. Osoby, które będą musiały wynajmować, nawet otrzymując pełną emeryturę będą w znacznie gorszej sytuacji. Oczywiście wiele zależy od miejsca zamieszkania – sprawdźmy więc szybko jak wygląda to w Worcester, czyli mieście w którym mieszkam (wydaje mi się, że obowiązują tu średnie opłaty – jest taniej niż w Londynie, ale też drożej niż na północy Anglii i w większości miejsc w Szkocji i Walii). Osoba samotna może w Worcester wynająć przyzwoicie wyglądający pokój (shared house) za około £500 miesięcznie. Natomiast para osób może wynająć dom/mieszkanie z jedną sypialną za około £500-£650 miesięcznie. Wynajęcie nieruchomości i wydatki z tym związane obniżą kwotę, którą będziemy mogli wydać. Samotnej osobie po wynajęciu pokoju za £500 miesięcznie na wszystkie wydatki zostanie tylko £421. Natomiast parze emerytów wynajmujących dom za £550, pozostanie na wydatki £1290. I w tym wypadku prawdopodobnie przeżyją ale jakość ich życia raczej nie będzie satysfakcjonująca.

No ale co z powrotem do Polski, przecież tam jest znacznie taniej! Osobiście podchodziłbym do tego z pewnym dystansem. Rzeczywiście koszty życia w Polsce są obecnie znacznie niższe i po wymianie funtów na złotówki możemy kupić większą ilość towarów. Trudno jednak wyrokować jak będzie to wyglądać za kilkadziesiąt lat. Wydaje mi się, że różnica w cenach między dwoma krajami będzie stopniowo się zacierać. Już dzisiaj bywa, że niektóre towary w UK są tańsze niż w Polsce. Ponadto nie ma żadnej gwarancji, że w przyszłości cena funta w stosunku do złotówki pozostanie na obecnym poziomie. W ciągu ostatnich kilku lat cena funta spadła z 6 PLN do poziomu 5 PLN czyli o niemal 17%. Co zrobimy jeśli nasza emerytura z UK stopnieje o jedną czwartą lub więcej? Gdzie będziemy mieszkali w Polsce? Czy kupimy nieruchomość czy będziemy musieli wynajmować? (obie opcje stają się coraz droższe) Czy zdecydujemy się na wyjazd w sytuacji gdy nasze dzieci zostaną w UK? Jak poradzimy sobie wtedy z samotnością? Kto pomoże nam w opiece?

Jak widać, powrót do Polski również niesie ze sobą kilka znaków zapytania i niebezpieczeństw.

Co możemy zrobić w tej sytuacji?

Wydaje mi się, że warto podjąć kilka kroków, które zwiększą otrzymywane świadczenia i zabezpieczą naszą przyszłość. Doskonale rozumiem, że osoby, które mają po 20 czy 30 lat nie chcą się tym zajmować. Myślą że mają na to dużo czasu. Rzeczywiście tak jest, ale z dwóch powodów warto się tym zająć jak najszybciej. Po pierwsze, podejmując pewne kroki wcześniej, mamy więcej czasu na odkładanie pieniędzy. Jeżeli ktoś planuje przejść na emeryturę w wieku 60 lat i ma obecnie 25 lat to może odkładać pieniądze przez kolejne 35 lat. Podejmując decyzje w wielku 45 lat, liczba lat, w których odkłada pieniądze zmniejszy się do 15. Drugim powodem jest to, że odłożone przez nas na emeryturę pieniądze mogą być gdzieś inwestowane. Jeżeli zaczniemy wcześniej, mamy większe szanse na rentowność tej inwestycji. Odsetki uzyskane w pierwszych latach będą ponownie inwestowane i przyniosą kolejne odsetki, które ponownie będą inwestowane i tak w kółko.

Załóżmy, że ktoś inwestuje co miesiąc £150 i uzyskuje średni zwrot z inwestycji na poziomie 4% rocznie. Jeżeli będzie to robił przez 15 lat to suma, którą na koniec uzyska (tzw. pension pot) wyniesie £36,913. Jeżeli jednak będzie to robić przez okres 35 lat, pension pot wyniesie znacznie więcej bo £137,059!

Reasumując, jeżeli zależy nam na wyższej emeryturze, zacznijmy działać już dzisiaj i to bez względu na wiek. Jeżeli masz 25 lat, jest szansa na wypracowanie dużej emerytury. Jeżeli masz 50, tym bardziej powinnieneś o to zadbać, ponieważ czas na wypracowanie wyższego świadczenia będzie znacznie mniejszy.

Po tych ogólnych rozważaniach, przedstawię wam 3 bardziej konkretne pomysły na to co możemy zrobić aby mieć wyższą emeryturę. Dodam od razu, że nie jestem osobą uprawnioną, do profesjonalnego doradzania klientom i że prezentuje tutaj tylko mój prywatny pogląd.

3 sposoby na wyższą emeryturę w UK

#1 Zwiększ swoje szanse na pełną państwową emeryturę

Aby otrzymać pełną państwową emeryturę musisz odprowadzać składki National Insurance przez okres 35 lat. Część osób nie odprowadza lub nie odprowadzała składek, istnieje jednak możliwość nadpłacenia i w ten sposób „załatania składkowych dziur”. W naszym serwisie jest bardziej szczegółowy artykuł na ten temat – „Emerytura w UK – Co musisz wiedzieć?” Jeden rok odprowadzonych składek zwiększa wysokość emerytury o około £7 tygodniowo, czyli £364 w ciągu każdego roku otrzymywania emerytury. Jeżeli uzupełnienie przerwy w składkach wynosi £400, to sądzę, że warto nadpłacić (zwłaszcza jeśli jesteśmy w starszym wieku i być może zabraknie nam czasu na wypracowanie 35 lat). Innymi słowy, możemy nadpłacić jednorazowo £400 i co roku otrzymywać dodatkowe £364.

To dość zawiły problem, więc jeżeli po przeczytaniu artykułu na ten temat masz jakieś dodatkowe pytania, to umieść je w komentarzu poniżej, chętnie odpowiem. Generalnie w tym punkcie chodzi o to aby sprawdzić ile składek odprowadziliśmy (Check your State Pension) i uzupełnić istniejące luki. Zwiększy to nasze szanse na uzyskanie pełniej państwowej emerytury i może ułatwić szybsze odejście z pracy. Jeżeli np. w wieku 60 lat mamy oszczędności albo dodatkową emeryturę i 35 lat odprowadzonych składek, możemy przestać pracować i zaczekać 10 lat do państwowej emerytury korzystając w tym czasie z innej emerytury lub oszczędności. Jeżeli natomiast ktoś w tym samym wieku odprowadzał składki przez 30 lat, to będzie musiał przepracować jeszcze 5 lat, aby uzyskać pełną państwową emeryturę.

Drugi sposób, z którego mogą skorzystać osoby niepracujące, aby zacząć wpłacać składki, to rozpoczęcie działalności gospodarczej. Składni emerytalne są dosyć niskie, a większość osób ma jakieś umiejętności i może mniej lub bardziej skutecznie prowadzić działalność gospodarczą. Jeżeli brakuje nam pomysłów, możemy zwyczajnie pod szyldem firmy zacząć sprzedawać coś na Ebayu. Nawet jeśli nasza firma nie osiągnie świetnych dochodów, składki będą odprowadzane i zdobędziemy kolejne lata uprawniające nas do otrzymania emerytury.

#2 Skorzystaj z emerytury pracowniczej (Workplace pension)

State pension, czyli państwowa emerytura jest tylko jednym z dostępnych świadczeń emerytalnych w UK. Rząd zobowiązuje przedsiębiorców, aby przygotowali dla swoich pracowników dodatkowe świadczenie, jakim jest Workplace pension. Jeżeli pracujesz na etacie to najprawdopodobniej możesz skorzystać z Workplace pension (najlepiej porozmawiaj w swojej firmie z osobą, która się tym zajmuje, sprawdź też korespondencje, powinieneś co roku otrzymywać pension statement). Działa to tak, że zarówno pracodawca jak i pracownik wpłacają pewną kwotę pieniędzy na specjalne konto emerytalne pracownika, a następnie te pieniądze są gdzieś inwestowane. Inwestycje te są bardziej lub mniej ryzykowne, dlatego ważne jest aby dowiedzieć się gdzie pieniądze są inwestowane i jakie jest ryzyko. Workplace pension jest w mojej ocenie korzystnym rozwiązaniem. To tak jakby pracodawca pytał Cię, czy chcesz pieniądze za darmo. Aby je otrzymać musisz jednak odrobinę wpłacić sam i pieniądze te będą zamrożone do momentu gdy osiągniesz 55 rok życia (być może okres ten się jeszcze wydłuży). Jeśli chodzi natomiast o ryzyko inwestycyjne, mówimy tutaj o dłuższej perspektywie czasowej, co powoduje, że nie jest ono zbyt wielkie i jest szansa, że w ogólnym rozrachunku „zarobimy”.

Największy popełniany błąd to … nie korzystanie z workplace pension. Istnieje możliwość rezygnacji (opt out) i wielu pracowników to robi, czyli de facto nie chce pieniędzy oferowanych przez pracodawcę. Chcesz pieniądze za darmo? Nie, dziękuję :) Jeżeli w Twoim zakładzie pracy jest workplace pension, skorzystaj z tej opcji! Może to zabrzmi niewiarygodnie ale uwierz mi, i Ty najprawdopodobniej będziesz mieć 55 i więcej lat :) Wiele osób uważa, że lepiej ulokuje i zainwestuje swoje pieniądze w praktyce, jednak okazuje się, że pieniądze zamiast być inwestowane są przejadane i osoby takie muszą pracować do momentu otrzymania emerytury państwowej, czyli około 70 roku życia. Składki na workplace pension nie są z reguły wysokie i ich nie odczujesz, a mogą umożliwić szybsze odejście z pracy i wyższe świadczenie emerytalne przez wiele lat.

Drugie niebezpieczeństwo przy tym świadczeniu z punktu widzenia pracownika leży po stronie pracodawców. Nie oszukujmy się, wpłacanie dodatkowych składek jest kolejnym wydatkiem pracodawcy zwiększającym ogólny koszt pracy pracownika. Pracodawcy decydują się więc na minimalne wpłaty, które niewiele zmienią (chyba aktualnie minimalna kwota to 3% zarobków pracownika). Jeżeli nasze zarobki są niskie albo pracujemy w niepełnym wymiarze godzin, nasze konto emerytalne jest zasilane bardzo powoli i może okazać się, że przez wiele lat uskładaliśmy jedynie kilka tysięcy funtów. Lepszy rydz niż nic :), ale 3-4 tysiące funtów nie pozwolą nam raczej na szybsze odejście z pracy, ani nie poprawią jakości naszego życia na emeryturze. Skontaktuj się z pracodawcą i zapytaj, czy jest możliwość zwiększenia wpłacanych składek. Część pracodawców się zgodzi. Jeżeli spotkasz się z odmową, nie przejmuj się. Skontaktuj się z firmą, która zarządza funduszem emerytalnym i dowiedz się czy możesz wpłacać bezpośrednio, już poza firmą. Jeżeli i tutaj spotka Cię niepowodzenie, przejdź do punktu 3 :)

#3 Uruchom prywatną emeryturę (Personal pension)

Personal czy private pension jest kolejnym świadczeniem, z którego mogą skorzystać zarówno osoby zatrudnione, jak i samo-zatrudnione. Taka emerytura jest bardzo ważna, zwłaszcza w wypadku tych ostatnich, osoby prowadzące działalność gospodarczą i nie mają dostępu organizowanych przez pracodawcę workplace pensions. Jak zawsze w naszym serwisie odnajdziesz większy artykuł z większą ilością informacji: Prywatna emarytura SIPP, co to jest i jak zacząć?. Podam tutaj jednak kilka podstawowych faktów. Generalnie prywatna emerytura polega na przekazywaniu składek do firmy, która następnie inwestuje gdzieś nasze pieniądze. Dodatkowym plusem jest to, że korzystając z private pension otrzymujemy bonus od rządu w wysokości 20% (relief at source) czyli wpłacając powiedzmy £100 na prywatną emeryturę, na konto de facto wpłynie £120 :) (działa to tylko dla basic rate tax payers).

No dobrze, wiemy że to korzystne, ale jak zacząć? Na rynku jest setki firm, które się tym zajmują, co powoduje pewien chaos. Inwestycje tego typu niosą ze sobą pewne ryzyko co również skutkuje pewną nieufnością ze strony klientów.

Osobiście wszystkich zachęcam do zainteresowanie się tą tematyką i decydowania samemu w co firma ma zainwestować. Dobrym serwisem, z którego można skorzystać jest Nutmeg.com. Inną drogą jest są inwestycje w fundusze pasywne czyli takie, które podążają za całym rynkiem lub jego częścią. Chyba najlepszą opcją na rynku, z której możemy skorzystać są fundusze Vanguard (sam Vanguard nie oferuje jeszcze private pension ale fundusze można kupić na innych platformach). Oczywiście to jedynie dwie możliwości z całej rzeszy. Nic nie stoi też na przeszkodzie aby uzyskać profesjonalną poradę w tym względzie i dopiero wtedy podjąć decyzje (kilka pomocnych linków w sekcji poniżej).

Innym dobrym sposobem na większą emeryturę będzie korzystanie z kont ISA, np. Lifetime ISA, któremu poświęciliśmy oddzielny artykuł. Takie konta są zupełnie zwolnione z podatku, a w przypadku Lifetime ISA rząd dodaje od siebie aż 25% zebranej przez ciebie kwoty.

Przydatne linki

Myślę, że kwestia emerytury jest dosyć ważne i zachęcam Was do poczytania jeszcze na ten temat. Oto linki do kilku źródeł gdzie odnajdziecie więcej informacji.

• The Pension Advisory Service – chyba najlepsza strona internetowa z dużą ilością informacji. W razie pytań możemy szybko skontaktować się za pośrednictwem czatu z pracownikiem serwisu i otrzymać odpowiedź.
• Pensions and retirement (Money Advice Service) – sekcja o emeryturach rządowej strony Money Advice Service
• Pensionwise.gov.uk – kolejna strona rządowa z informacjami na temat emerytur w UK. Osoby powyżej 50 roku życia mogą uzyskać bezpłatną poradę od niezależnego eksperta do spraw emerytur
• Wszystko o emeryturze w Anglii – 130 stronicowy ebook autorstwa Radka Salaka (wymagana rejestracja przed pobraniem)
• Hargreaves Lansdown SIPP guide* – raport wyjaśniający Self-invested personal pension (pobranie raportu po podaniu danych)
• 10 pension mistakes* – raport na temat błędów, które można popełnić inwestując z myślą o emeryturze (pobranie raportu po podaniu danych)
• How to Retire at 55* – poradnik jak przejść na emeryturę w wieku 55 lat (pobranie po wpisaniu danych).

To wszystko tym razem, mam nadzieję, że te informacje się przydadzą. Jak zawsze zachęcam do zadawania pytań. Dzięki z góry!