Nie od dziś wiadomo, że podstawową zasadą dobrego gospodarowania pieniędzmi jest ich odpowiednie oszczędzanie. Dave Ramsey poświęcił temu nawet całą książkę, nazywając ją „Rewolucją Finansową”. Twierdzi on, że oszczędzanie to pierwszy krok do osiągnięcia wolności finansowej. Mimo naprawdę wielu metod, takich jak np. zasada 50/30/20, większość ludzi uznaje oszczędzanie pieniędzy jako trudne zadanie – nie ma się co dziwić, ponieważ zmiana nawyków może być bardzo ciężka. Jednak osoby, które chciałyby kupić swój własny dom lub mieć środki na godną emeryturę, powinny zdecydowanie podjąć odpowiednie działania – nawet 10% wkładu własnego na kredyt hipoteczny to duża kwota.
Rezydentom Wielkiej Brytanii takie zadanie postanowił ułatwić sam rząd – tworząc produkt finansowy jakim jest konto oszczędnościowe Lifetime ISA (LISA). W tym wpisie wytłumaczymy wam czym jest Lifetime ISA oraz na czym polega wspieranie jego posiadaczy przez brytyjski rząd.
Czym jest konto Lifetime ISA?
Konto LISA to rachunek oszczędnościowy dla osób od 18 do 39 roku życia, posiadający kilka bardzo znaczących zalet, które odróżniają go od innych tego typu produktów finansowych. Zanim przedstawię atrakcyjne korzyści wynikające z oszczędzania za pomocą konta Lifetime ISA, warto wspomnieć, że jest ono przeznaczone tylko i wyłącznie do dwóch celów – uzbierania pieniędzy na zakup pierwszego domu oraz na emeryturę. Rząd wprowadził takie warunki aby uniemożliwić sprytnym inwestorom wykorzystania Lifetime ISA jako jednego ze swoich łatwych źródeł dochodu oraz skupić się na pomocy młodym osobom w uzbieraniu pieniędzy na ważne życiowe cele.
Bonusy
Najprawdopodobniej najważniejszą zaletą konta LISA jest dodawanie do twojego salda środków przez rząd. Działa to na bardzo prostej zasadzie – w każdym roku, dostawca sprawdza ile łącznie wpłaciłeś w ciągu roku na konto, po czym oblicza 25% tej kwoty. Dokładnie tą ilość dostajesz co roku w ramach bonusu od rządu. Niestety nie obeszło się bez limitu wpłat, i nie ma się co dziwić, bo inaczej byłoby po prostu za pięknie – maksymalna roczna kwota, którą można wpłacić na konto Lifetime ISA wynosi £4,000. Oznacza to, że maksymalnie rocznie możesz dostać £1,000 bonusu rocznie. Zważając na fakt, że konto można założyć w wieku 18 lat, a aktywnie je prowadzić i dostawać bonus do 50 roku życia, łącznie można uzbierać aż £32,000. Taka kwota jednak tyczy się raczej tylko osób zbierających z Lifetime ISA na emeryturę, chyba że znajdą się też tacy, którzy czekają z zakupem pierwszego domu do 50’tki.
Osoby zbierające pieniądze na wkład własny do kredytu hipotecznego na swoją pierwszą nieruchomość, przy wpłacaniu każdego roku maksymalnej kwoty, mogą liczyć na łączny bonus kilkunastu tysięcy. Przykładowo, osoba, która posiada rachunek Lifetime ISA i od skończenia 18 roku życia otrzymuje £1,000 bonusu rocznie, w wieku 30 lat będzie miała na nim uzbierane aż £60,000. Jest to dobra kwota jak na depozyt, zważając na to że w styczniu 2025 średnia cena nieruchomości wynosiła £366,189, a więc byłoby to lekko powyżej 15%. Taka wysokość wkładu własnego jest atrakcyjna dla banków i pozwala na uzyskanie lepszych warunków kredytu hipotecznego.
Brak podatku
ISA, czyli skrót os Individual Savings Account jest oznaczeniem specjalnego rodzaju rachunków oszczędnościowych w Wielkiej Brytanii. Oprócz Lifetime ISA istnieją jeszcze 3 inne konta:
- Cash ISA – Konto oszczędnościowe na klasycznych zasadach;
- Stocks and Shares ISA – Konto inwestycyjne;
- Innovative Finance ISA – Konto przeznaczone dla pożyczek peer-to-peer.
Każde z tych kont ma jedną wspólną cechę – jest zwolnione z podatków. Zyski z oszczędności mogą podlegać pod Income Tax lub Capital Gains Tax, w zależności w jaki sposób są osiągnięte. Z reguły odsetki z konta bankowego będą opodatkowane przez klasyczny Income Tax, z kolei akcje sprzedane na giełdzie przez CGT. Posiadacze kont ISA jednak nie muszą się o to martwić, ponieważ wszystkie z nich są z opodatkowania zwolnione.
Kary za nieodpowiednie użycie oszczędności
Wspomniałem wcześniej, że oszczędności z konta Lifetime ISA muszą być przeznaczone na zakup pierwszego domu, na emeryturę lub w przypadku zachorowania na chorobę terminalną. Nie jest to żadne zalecenie ani wymysł – dla osób, które są zdrowe, wypłacą pieniądze przed emeryturą nie przeznaczając ich na zakup swojej pierwszej nieruchomości, będą musiały zwrócić 25% swoich środków.
Na pierwszy rzut oka może się wydawać że to żadna kara, ponieważ można wyciągnąć swoje pieniądze, tylko bez bonusu. Jest to zupełnie błędne podejście, ponieważ jedno proste obliczenie ukazuje, że na takiej operacji się straci:
Załóżmy że Tomasz przez 2 lata wpłacił łącznie £8,000 na swoje konto oszczędnościowe Lifetime ISA. Oznacza to, że w ramach bonusu rząd dopłacił mu kolejne £2,000. Tomasz stwierdził, że jednak potrzebuje tych pieniędzy natychmiast, a więc wypłacił całe £10,000. Kara to 25% całej wypłaconej kwoty, a więc £2,500, co pokazuje, że Tomasz stracił na całej operacji £500.
Choć £500 to duża suma, przykład Tomasza nie jest tak bardzo przerażający. Jednak jeśli sprawdzilibyśmy to na osobie która oszczędza pieniądze na Lifetime ISA przez 20 lat i ma uzbierane £100,000, wcześniejsza wypłata wiązałaby się z utratą aż £25,000 z czego £5,000 własnych pieniędzy.
Należy pamiętać, że nie trzeba wypłacać od razu całej sumy – jeśli masz nagły wydatek i decydujesz się na wybranie środków z konta LISA, uwzględnij dodatkowe 25% i wypłać pieniądze.
Jak to dokładnie działa?
Jako użytkownik konta Lifetime ISA, nie masz dostępu do pieniędzy, jakie są na nim zebrane. Dostęp odblokowuje w momencie ukończenia 60 lat – wtedy można wypłacać pieniądze bez ograniczeń i kar. Inaczej jest w przypadku zachorowania lub zakupu pierwszej nieruchomości.
Scenariusz z zachorowaniem jest bardzo ekstremalnym przypadkiem, ponieważ zasady pozwalają na wypłacenie całej kwoty z konta w przypadku gdy zachoruje się na chorobę terminalną, co oznacza że pozostało mniej niż 12 miesięcy życia. Wtedy należy złożyć wniosek zawierający raport medyczny od lekarza, który potwierdza stan rzeczy, a dostawca konta LISA wypłaci środki.
Zakup domu z kontem Lifetime ISA
Aby kupić dom za środki z Lifetime ISA należy upewnić się, że spełniasz następujące warunki:
- Kupujesz swoją pierwszą nieruchomość;
- Cena nieruchomości nie przekracza £450,000;
- Musisz zbierać pieniądze na koncie od co najmniej 12 miesięcy;
- Kupowana nieruchomość musi być przeznaczona przez Ciebie do zamieszkania;
- Na nieruchomość musi być wzięty kredyt hipoteczny.
Transakcja musi być przeprowadzona przez prawnika, czyli tzw Solicitora, który w twoim imieniu może wypłacić środki na zakup nieruchomości. Pamiętaj – środki wypłacone z konta LISA muszą być przeznaczone na zakup nieruchomości lub wydatki z nim związane (np. opłaty prawne lub nawet meble). Solicitor musi potwierdzić zgodność zakupu z zasadami Lifetime ISA specjalnym formularzem.
Zakup nieruchomości za pomocą środków z Lifetime ISA zdecydowanie warto połączyć z rządowym programem First Homes Scheme, który zapewnia minimum 30% zniżki na różne nieruchomości i zwalnia z podatku Stamp Duty Land Tax lub znacząco go obniża (Nieruchomości do £300,000 nie są objęte podatkiem, a między £300,000 a £500,000, podatek wynosi 5%). Oba programy świetnie się uzupełniają, ponieważ konto Lifetime ISA zapewnia 25% bonusu dla twoich oszczędności, a First Homes Scheme obniża cenę domu nawet do 50%.
Pamiętaj – program First Homes Scheme obowiązuje tylko w Anglii. W innych krajach UK, tzw. first time buyers również mają pewne ulgi, ale nie w ramach tego programu.
Podsumowanie
Założenie konta Lifetime ISA może być świetnym wyborem dla młodej osoby, która chce zatroszczyć się o swoją przyszłość. Rząd Wielkiej Brytanii za pomocą takich programów daje swoim rezydentom dobre warunki i duże możliwości co do zapewnienia sobie dobrobytu. Mimo dużych cen nieruchomości w UK, połączenie 25% bonusu od oszczędności jaki daje konto Lifetime ISA wraz z kilkudziesięcio-procentową zniżką na nieruchomość gwarantowaną przez First Homes Scheme sprawia, że zakup swojej pierwszej nieruchomości jest o wiele bardziej w zasięgu młodych osób. Z drugiej strony uzbierane przez lata oszczędności będą dobrym zabezpieczeniem na emeryturę i umożliwią godny odpoczynek na starość.