Kategoria: Życie w UK

Pojawienie się pierwszego dziecka to olbrzymia zmiana w życiu każdej osoby. Małe dzieci potrzebują stałej obecności i niemałych nakładów finansowych. Ciężko jest jednak pogodzić pracę i opiekę nad małym dzieckiem, dlatego państwo zabezpiecza nas na różne sposoby. Dostępnych jest kilka możliwych form pomocy ze strony państwa, więc kiedy witamy na świat nasze pociechy, warto znać swoje prawa, aby móc zapewnić swojej rodzinie jak największy komfort życia. Więcej o samych prawach przeczytacie w artykule Ciąża w UK – poznaj swoje prawa.

Formalności

Zanim jednak przejdziemy do świadczeń, warto zapoznać się z samymi kwestiami formalnymi związanymi z urodzeniem się dziecka. Są one absolutnie konieczne, aby wszystko przebiegło zgodnie z prawem, co umożliwi nam ubieganie się o zasiłki.

Przede wszystkim, nowo narodzone dziecko trzeba zarejestrować. Mamy na to 42 dni, czyli 6 tygodni. W tym celu należy udać się do swojego local register office. Zanim jednak udasz się do placówki, warto sprawdzić czy jest możliwość umówienia się na wizytę on-line. Oszczędzi Ci to czekania w kolejkach, a dzięki formularzowi, w którym podasz niektóre dane, skróci czas wizyty.

Informacje potrzebne do rejestracji to:

• Miejsce i data urodzenia dziecka;
• Imię, nazwisko i płeć dziecka;
• Pełne nazwiska rodziców i adres ich zamieszkania;
• Miejsce i datę urodzenia każdego z rodziców;
• Datę zawarcia małżeństwa lub związku partnerskiego;
• Zawód rodziców dziecka;
• Nazwisko panieńskie matki;
• Numer NHS dziecka, jeśli został wcześniej wydany;
• Certyfikat urodzenia ze szpitala.

Wystarczy też, że rejestracji dokona jeden z rodziców. Może to być ojciec, jeśli jest on uznany w akcie urodzenia. Konieczne będą również dokumenty potwierdzające tożsamość osoby składającej wniosek.

Przy rejestrowaniu dziecka możesz prosić zarówno o pełny lub skrócony dokument. Polecam Ci, abyś od razu poprosił/a o co najmniej 2 kopie każdego z aktów, ponieważ późniejsze ich zamówienie jest droższe. A jeśli myślisz o tym, by wyrobić dla dziecka polskie dokumenty, to musisz się liczyć z oddaniem pełnego aktu urodzenia. W brytyjskich urzędach zazwyczaj jest stosowana praktyka oddawania dostarczonych dokumentów, w odróżnieniu od Polski, gdzie urzędy często ich nie zwracają.

Child benefit (ChB)

Jest to dodatek w wysokości £25,60 tygodniowo na pierwsze dziecko, (na drugie £16,95) który jest wypłacany do 16 roku życia dziecka (Lub nawet do 20, jeśli dziecko kontynuuje naukę). Aby go otrzymać, należy wypełnić formularz CH2 i wysłać go razem z aktem urodzenia dziecka na wskazany we wniosku adres.

O Child Benefit (ChB) może starać się każda osoba, która jest odpowiedzialna za dziecko. Jest on wypłacany tylko jednemu z rodziców. W przypadku rodzin, w których choć jedna z osób posiada dochód przekraczający £50 000 rocznie, ChB zostanie opodatkowany. Można wtedy z niego zrezygnować. Jeśli jednak planujesz zostać w domu z dzieckiem po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, to nawet w przypadku posiadania wysokich dochodów, nie polecam rezygnowania z tego zasiłku. ChB pozwala na przyznanie składek emerytalnych. Każda osoba, która dostaje ChB i rezygnuje z pracy, by zostać w domu z dzieckiem, będzie miała zrefundowane przez państwo składki emerytalne przez ten okres. Będzie tak aż do 12 roku życia dziecka.

Urlop macierzyński (Statuatory Maternity Leave)

Najwcześniej 11 tygodni przed planowaną datą porodu dziecka, można się zacząć urlop macierzyński. Jeśli się na to nie zdecydujesz, urlop zacznie się automatycznie w dniu porodu. Matka ma obowiązek wykorzystać co najmniej 2 tygodnie urlopu. Łącznie do wykorzystania są 52 tygodnie, z czego pierwsze 26 określane jest jako Ordinary Maternity Leave, a druga połowa to Additional Maternity leave. Statuatory Maternity Pay (SMP), czyli ustawowe wynagrodzenie macierzyńskie wynosi:

• 90% średniego tygodniowego wynagrodzenia przez pierwsze 6 tygodni;
• £172.48 tygodniowo przez następne 33 tygodnie;
• Ostatnie 13 tygodni jest bezpłatne.

Co dalej po urlopie macierzyńskim?

W UK po skończonym urlopie macierzyńskim masz zagwarantowane prawo do powrotu do swojej pracy na to samo stanowisko. Trzeba to jednak zrobić w przepisowym terminie. Urlopu macierzyńskiego nie da się przedłużyć ponad prawnie dozwolone 52 tygodnie. Po wykorzystaniu SML może należeć Ci się jeszcze urlop wypoczynkowy, ale gdy już skorzystasz z wszystkich tych form czasu wolnego, musisz wrócić do pracy. W innym wypadku pracodawca nie musi zapewniać Ci stanowiska.

Universal credit

W kwietniu 2025 roku Universal Credit zastąpi kilka dotychczasowych świadczeń:

• Child Tax Credit;
• Housing Benefit;
• Income Support;
• Income-based Jobseeker’s Allowance (JSA);
• Income-related Employment and Support Allowance (ESA);
• Working Tax Credit.

Osoby, które pobierają któreś z powyższych, będą powiadomione listem, jeśli przyjdzie czas na zmianę. Universal Credit to zasiłek między innymi dla osób o niskich dochodach, niepełnosprawnych lub nie mogących podjąć pracy z innego powodu. Zazwyczaj warunkiem pobierania go jest aktywne szukanie pracy, ale matki w okresie od 11 tygodni przed do 15 tygodni po urodzeniu dziecka są z niego zwolnione. Universal Credit zawiera w sobie kilka elementów:

• Standardowy zasiłek;
• Dodatek na dzieci;
• Pomoc w pokryciu kosztów związanych z niepełnosprawnościami i obowiązkami opiekuńczymi;
• Pomoc w pokryciu kosztów mieszkaniowych;
• Pomoc w pokryciu kosztów opieki nad dziećmi.

Można o niego aplikować kiedy mamy:

• Ukończone 16 lat
• Kapitał/oszczędności mniejsze niż £16 000
• Prawo do stałego pobytu w Wielkiej Brytanii

Czy mogę się ubiegać o coś jeszcze?

Healthy start vouchers

Healthy start vouchers, to program przyznawania darmowych kuponów na mleko, świeże owoce i warzywa, mleko dla niemowląt (infant formula) i witaminy.
Aby je otrzymać należy spełnić oba warunki:

• być przynajmniej w 10 tygodniu ciąży lub mieć dziecko poniżej 4 roku życia
• otrzymywać przynajmniej jeden zasiłek z następujących: Universal Credit, Child Tax Credit, Income Support, Income-based Jobseeker’s Allowance, Income-related Employment Support Allowance.

Wniosek można dostać od położnej, lekarza lub dzwoniąc pod infolinię Healthy Start na 0845 607 6823. Możesz poprosić także o Maternity Exemption form (FW8), której wypełnienie pozwoli na otrzymywanie darmowych recept i opieki dentystyczna przez całą ciążę aż do roku czasu po urodzeniu dziecka.

Sure Start Maternity Grant

Jest to świadczenie otrzymywane w postaci jednorazowej wypłaty w wysokości £500 za każde urodzone dziecko. Ma na celu pomoc w pokryciu kosztów związanych z urodzinami w rodzinach o niskich dochodach. Zasady kwalifikacji są podobne do tych powyżej, z dodatkiem tego, że należy spodziewać się narodzin dziecka w ciągu kolejnych 11 tygodni lub urodzić dziecko w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy.

Statutory Paternity Pay and Leave

Jest to tydzień lub 2 płatnego urlopu rodzicielskiego. Należny się osobom, które:

• są zatrudnione na kontrakcie (employee)
• pracowały nieprzerwanie przez przynajmniej 26 tygodni przed 15 tygodniem przed planowaną datą porodu
• były zatrudnione aż do czasu urodzenia dziecka
• zarabiają przynajmniej £ 123 tygodniowo
• przekazały w odpowiednim czasie informację o rozpoczęciu urlopu rodzicielskiego

Aby dostać urlop rodzicielski, Twój partner musi zawiadomić swojego pracodawcę.

• przynajmniej 15 tygodni wcześniej przed urodzeniem dziecka o przewidywanej dacie porodu
• datę rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego
• czy chce wykorzystać jeden czy dwa tygodnie

O urlop (Statutory Parental Leave) możesz starać się jednocześnie ubiegając się o wynagrodzenie w jego czasie (Statutory Parental Pay) wypełniając wniosek SC3 lub dostarczony przez pracodawcę formularz.

Na urlopie rodzicielskim Twój partner może otrzymać £ 172,48 lub 90% swoich tygodniowych zarobków (w zależności od tego, która kwota jest niższa).

Share Parental Leave and Pay

Od kwietnia 2015 r wprowadzono nowe przepisy związane z urlopem rodzicielskim. Może on zostać wykorzystany przez obojga rodziców. Na czym to polega? Możecie otrzymać do 50 tygodni “wolnego” (Shared Parental Leave SPL) i wynagrodzenie (Shared Parental Pay – ShPP) przez 37 tygodni, które rozdzielicie między siebie. Wspólny urlop rodzicielski może być wykorzystany maksymalnie w 3 blokach.

Aby z niego skorzystać należy oczywiście być odpowiedzialnym za urodzone dziecko. Przy czym nie musi być to biologiczne dziecko, wystarczy być partnerem jego matki. Do tego matka dziecka musi być uprawniona do otrzymania Maternity Allowance, Maternity Leave lub Pay. Ty, jako parter matki musisz:

• być zatrudniony nieprzerwanie przez tego samego pracodawcę przez co najmniej 26 tygodni przed 15 tygodniem wypadającym przed spodziewanym porodem dziecka;
• pozostać u tego pracodawcy w czasie wspólnego urlopu rodzicielskiego.

Dodatkowo, 66 tygodni przed planowaną datą porodu musisz pracować przez co najmniej 26 tygodni (przy czym nie musi być to 26 tygodni jeden po drugim) i zarabiać przynajmniej £123 w ciągu 13 tygodni z tych 66.

Jak to działa ?

Jeśli jako partner matki dziecka chcesz skorzystać z urlopu rodzicielskiego, to masz taką szansę, pod warunkiem, że matka dziecka zakończy swój urlop macierzyński i wróci do pracy. Reszta niewykorzystanego przez nią urlopu może być wykorzystana według Waszego pomysłu. Czyli jeśli matka dziecka na urlopie macierzyńskim spędziła 4 tygodnie z 52 przepisowo dozwolonych, to macie jeszcze 48 tygodni do wykorzystania.

ShPL można to podzielić na bloki. Jeśli oboje jesteście uprawnieni do wzięcia, możecie nawet w jednym czasie wykorzystać dany blok urlopu rodzicielskiego. Ale musicie najpierw powiadomić pracodawców o swoich planach (w postaci pisemnego zaświadczenia) – każde z oddzielnie w swojej pracy. Jeśli Wasze plany ulegną zmianie, musicie odpowiednio wcześnie poinformować o tym pracodawcę – minimum 8 tygodni zanim rozpocznie się urlop.

Czy to się opłaca?

Finansowo Shared Parental Pay wynosi tyle samo, co SMP, czyli £ 172,48 lub 90% twojego średniego tygodniowego wynagrodzenia (w zależności co jest niższe). To już raczej kwestia ustalenia między partnerami i ich sytuacji materialnej.

Wniosek o ShPL i ShPP składa się w postaci odpowiedniego zaświadczenia wręczanego pracodawcy, np. korzystając z tego wzoru. Jeśli chcesz się upewnić, ile czy jesteście uprawnieni do Shared Parental Leave and Pay, skorzystajcie z tego kalkulatora.

No i doszliśmy do końca. Temat jest obszerny, ale myślę, że warto znać, czego możecie oczekiwać od strony prawnej i finansowej. I jeśli możecie się na urodzenie dziecka przygotować, to lepiej to zróbcie. Przez zadbanie o odpowiednie dokumenty i wynagrodzenie. A jeśli możecie wcześniej odłożyć pieniądze, by mieć swój własny macierzyński fundusz, to też polecam takie rozwiązanie. Bo przy płaczącym noworodku już więcej zmartwień Wam nie potrzeba :)

Dzisiejszy artykuł piszę głównie z myślą o tych z was, którzy spodziewają się dziecka. A takich myślę, że jest tutaj całkiem sporo. Ze statystyk wynika, że Polki w Wielkiej Brytanii są pierwszą grupą pośród imigrantów pod względem liczby nowo rodzących się dzieci. Także współczynnik dzietności Polek rodzących w UK w porównaniu do Polski jest znacznie wyższy. Będąc mamą dwójki dzieci wiem z doświadczenia, jaki komfort daje myśl, że przez kilka miesięcy bez martwienia się o wynagrodzenie mogę zostać w domu, by ten czas poświęcić dziecku.

Ten artykuł nie będzie o tym, co jeść w ciąży, a czego nie ani o tym jak zadbać o rozwój jeszcze nienarodzonego dziecka. Te informacje znajdziesz w zupełnie innych miejscach. Dziś napiszę o tym, co dobrze wiedzieć w ciąży z finansowego punktu widzenia. Dowiesz się, jakie prawa Ci przysługują i na jakie zabezpieczenie finansowe z tytułu macierzyństwa można liczyć. Zapraszam!

Kiedy w pracy należy powiedzieć o ciąży?

Według prawa, najpóźniej kiedy możesz poinformować swojego pracodawcę o swojej ciąży, to 15 tygodni przed planowaną datą porodu dziecka. Chyba, że nie wiesz, że jesteś w ciąży. Wtedy należy powiadomić pracodawcę tak szybko, jak to możliwe.

Do czego mam prawo jako ciężarna?

Kobiety w ciąży mają 4 główne prawa do:

1. Płatnego czasu przeznaczonego na tzw. antenatal care – czyli na opiekę medyczną dla ciężarnych kobiet – wizyt u położnej i zajęć dla przyszłych rodziców;
2. Urlopu macierzyńskiego;
3. Wynagrodzenia w czasie urlopu macierzyńskiego;
4. Ochrony przeciwko nierównemu traktowaniu, dyskryminacji lub zwolnieniu z pracy.

Ale jeśli nie powiesz swojemu pracodawcy o ciąży, to żaden nie da Ci płatnego dnia wolnego na spotkanie z położną lub nawet nie dostaniesz zgody na bezpłatny dzień wolny. O reszcie praw nie wspominając.

Wymogi bezpieczeństwa

Z racji tego, że jesteś w ciąży, to ze względów bezpieczeństwa zaleca się unikać:

• Podnoszenie lub przenoszenia ciężkich produktów;
• Stania lub siedzenia w dłuższym okresie czasu bez zapewnienia odpowiedniej przerwy;
• Kontaktu z toksycznymi substancjami;
• Długich godzin pracy.

Pracodawca musi zapewnić Ci takie warunki pracy, które będą bezpieczne dla Ciebie i Twojego dziecka. Może przykładowo zmienić godziny pracy lub zaoferować inne stanowisko. Jeśli zmiana warunków nie jest możliwa i nie możesz dalej pracować właśnie ze względu na ryzyko, tylko zostać w domu, pracodawca musi Ci zapewnić odpowiednie wynagrodzenie.

Czy mam szanse na urlop macierzyński i opiekę zdrowotną, jeśli pochodzę z Polski?

Tak. Jako członkowie Unii Europejskiej należy nam się status „ordinarily resident”, czyli powiedzmy, że można to przetłumaczyć na „zwyczajnego rezydenta”. Oznacza to osobę, które przebywa zgodnie z prawem w UK z intencją „osiedlenia się”. Co wyraża się posiadaniem pracy przez co najmniej 6 miesięcy i chęcią pozostania w UK na dłużej. Co dla urzędników może to oznaczać np. posiadanie stałej pracy, wynajmowanie mieszkania lub rozpoczęcie przez dzieci nauki w angielskiej szkole.

Tak więc jeśli tylko pracowałaś co najmniej 6 miesięcy (26 tygodni), to przed 15 tygodniem planowanej daty porodu, masz prawo do ubiegania się o jakąś formę zasiłków z powodu przyszłego macierzyństwa.

O jaką pomoc finansową mogę się ubiegać?

Przede wszystkim należy Ci się prawo do wynagrodzenia, gdy już nie będziesz chciała z powodu późnej ciąży czy urodzenia dziecka pracować, czyli Statutory Maternity Pay (SMP). Otrzymuje się je przez 39 tygodni w wysokości:

• przez pierwsze 6 tygodni 90% twoich średnich tygodniowych zarobków (przed opodatkowaniem)
• przez kolejne 33 tygodnie £172.48 lub 90% twoich średnich tygodniowych zarobków

Z wypłacanego SMP odciągany jest podatek i składki na NI.

Kto może się ubiegać o SMP?

Te pieniądze dostaniesz, jeśli tylko:

1. Zarabiasz średnio co najmniej £ 123 tygodniowo;
2. Doręczyłaś odpowiednie i właściwe wypowiedzenie, czyli powiadomisz pracodawcę przynajmniej 28 dni przed swoim odejściem o dacie zakończenia pracy;
3. Dostarczysz dowód, że jesteś w ciąży – np. certyfikat MATB1 (wydawany zazwyczaj 20 tygodni przed planowaną datą porodu) albo zaświadczenie od położnej lub lekarza;
4. Przepracowałaś nieprzerwanie co najmniej 26 tygodni przed „the qualifying week” (co oznacza 15 tydzień przed planowaną datą porodu)

Twój pracodawca w ciągu 28 dni musi potwierdzić, ile SMP ci się należy i od kiedy do kiedy będziesz je otrzymywać.

A co, jeśli nie spełniam tych wymagań?

Jeśli pracodawca odmówi Ci wypłaty SMP, musi Cię poinformować co było powodem odmowy w ciągu 7 dni od podjęcia takiej decyzji.
Wtedy możesz starać się o Maternity Allowance.

Maternity Allowance

Prawo do niego ma kobieta, która:

• Jest zatrudniona, ale nie kwalifikuje się do SMP;
• Przestała ostatnio pracować;
• Jest samozatrudniona i płaciła Class 2 National Insurance (łącznie z dobrowolnymi składkami) przez co najmniej 13 tygodni z 66 poprzedzających datę planowanego porodu.

Dodatkowo w okresie 66 tygodni przed planowaną datą porodu musiała być zatrudniona lub samozatrudniona przez co najmniej 26 tygodni i zarabiać co najmniej ￡30 przez co najmniej 13 tygodni.

Spełnienie tych wymagań pozwala na korzystanie z płatnego czasu z dzieckiem przez 39 tygodni. Tygodniowo możesz wtedy liczyć na należność w wysokości £172.48 lub 90% Twoich przeciętnych tygodniowych zarobków (w zależności od tego, która kwota jest niższa). Wypłaty odbywają się co 2 lub 4 tygodnie.
Wnioskować można wypełniając formę MA1.

Jak długo trwa urlop macierzyński?

Po pierwsze, każda kobieta musi skorzystać z obowiązkowego urlopu macierzyńskiego zaraz po urodzeniu dziecka. Wynosi on 2 tygodnie lub 4 – jeśli pracujesz w fabryce.
Ustawowy urlop macierzyński jest określany jako Statuatory Maternity Leave (SML). Składa się on z 2 części:

1. Ordinary Maternity Leave – trwający 26 tygodni
2. Additional Maternity Leave – trwający kolejne 26 tygodni

Jak łatwo policzyć, można z dzieckiem spędzić aż cały rok. Jak dobrze zauważyłaś, SMP jest wypłacane tylko przez 39 tygodni. Po tym czasie prawo pozwala Ci zostać jeszcze w domu z dzieckiem przez 13 tygodni. Tyle, że bezpłatnych. Dopiero potem możesz zdecydować czy chcesz już wrócić do pracy czy z niej zrezygnować.
Ale – uwaga, to ważne – prawo do SML mają kobiety zatrudnione na kontrakcie, które w odpowiednim momencie (tzn. 15 tygodni przed planowaną datą porodu) poinformowały pracodawcę o dacie przejścia na SML. A co jeśli pracujesz dla agencji? Wtedy posiadasz prawo do wynagrodzenia. Czyli do SMP. Ale nie do Statuatory Maternity Leave. Czy w związku z tym, nie możesz mieć wolnego czasu od pracy?
Odwołuję się tutaj do własnej historii, bo gdy czytam te wszystkie przepisy, to już powoli tracę orientację :)
Ja także pracowałam dla agencji i z mojego doświadczenia wynika, że tak samo jak koleżanki na kontrakcie, mogłam przez te kilka dozwolonych miesięcy zostać z dzieckiem w domu. Tyle, że po 39 tygodniach mój wybór był następujący:

• wrócić do pracy
• czy na stale z niej zrezygnować

I na tym polega główna różnica.

Kiedy zaczyna się urlop macierzyński?

Oczywiście, natychmiast po urodzeniu dziecka. Lub 4 tygodnie przed planowaną datą porodu, jeśli nie możesz pracować z powodu problemów zdrowotnych powiązanych z ciążą. Możesz także zgodnie z angielskimi przepisami, nawet będąc w ciąży możesz się cieszyć wolnym od pracy. Ale dopiero 11 tygodni przed planowaną datą porodu. Wcześniej już się nie da. Pamiętaj, że jeśli tylko nie masz poważnych problemów zdrowotnych związanych z ciążą, nie dostaniesz zwolnienia z pracy. A jeśli będziesz zbyt długo na chorobowym nie z powodu ciąży (jeśli masz do tego prawo), może to wpłynąć nawet na stratę prawa do SMP.

Czy mogę nie korzystać z urlopu macierzyńskiego?

Tak, masz takie prawo. Poza pierwszymi 2 (lub 4 ) obowiązkowymi tygodniami zaraz po urodzeniu dziecka. Wtedy obowiązkowo musisz ten czas spędzić poza pracą.

O jaką jeszcze finansową pomoc mogę się starać?

Jeśli to Twoje pierwsze dziecko i korzystasz z zasiłków (lub właśnie czekasz na rozpatrzenie decyzji w tej sprawie), to możesz starać się o Sure Start Maternity Grant o wysokości £500. Jest to jednorazowy, bezzwrotny dodatek, który nie wpływa na inne. Wniosek możesz złożyć nie wcześniej niż 11 tygodni przed planowaną datą porodu dziecka, ale nie później niż 3 miesiące od jego urodzenia.

Wyjątkowo, nawet posiadając jedno lub wiele dzieci (pod warunkiem, że nie bliźniaków i że dzieci nie mają jeszcze 16 lat) możesz się ubiegać o Sure Start Maternity Grant, pod warunkiem, że obecnie spodziewasz się bliźniaków. Jeśli zaś będą to trojaczki, wysokość tego grantu wzrośnie do £1000. Co uważam za raczej adekwatną cenę, biorąc pod uwagę trud porodu w takim przypadku.

Informacji na temat praw w ciąży jest sporo. Jeśli masz pytanie, którego nie wyjaśnia artykuł, zadaj je, proszę, w komentarzu. W miarę możliwości postaram Ci się pomóc.

Mam nadzieję, że po przeczytaniu artykułu ciąża w UK nie jest już dla Ciebie zagadką. Podsumowując sprawy finansowe związane z ciążą – jeśli tylko po rozpoczęciu pracy nie zajdziesz od razu w ciążę – to możesz liczyć na jakąś pomoc od państwa. Jeśli zamierzasz mieć własną działalność i planujesz dzieci – zadbaj o ponad roczny odpowiedni poziom zarobków i koniecznie przeczytaj nasz artykuł o minimalizowaniu niepotrzebnych kosztów wychowania dzieci. I opłatę składek, także tych dobrowolnych. Inaczej Maternity Allowance może być zbyt niskie, by pokryć wszelkie Twoje potrzeby.