Kategoria: Blog

  • Inwestowanie w UK: fundusze inwestycyjne

    Inwestowanie w UK: fundusze inwestycyjne

    Oto trzecia część cyklu Inwestowanie w UK, tym razem przyjrzymy się inwestycjom giełdowym za sprawą funduszy inwestycyjnych. Przypomnę szybko, że jest to już 3 odcinek naszej mini-serii. W pierwszym pisałem o trzymaniu pieniędzy na kontach bankowych i cash ISA, natomiast w drugim o peer-to-peer lending. Jeżeli nie czytałeś pierwszych części, to myślę że warto szybko wrócić i zapoznać się z nimi.

    Czym są fundusze inwestycyjne?

    Fundusze inwestycyjne stanowią, moim zdaniem, dobrą alternatywę do bezpośredniego grania na giełdzie. Ta ostatnia forma inwestowania, o ile ma być prowadzona „z głową”, wymaga wiedzy i sporej ilości czasu na analizę firm, czytanie ich raportów finansowych, analizy techniczne, śledzenie doniesień prasowych, itd. Korzystając z funduszu, powierzamy swoje pieniądze jego managerowi, który wraz ze swoim team’em, zajmuje się wszystkimi tymi sprawami i za nas podejmuje decyzje w co inwestować (zawsze warto interesować się rynkiem ponieważ już samo wybranie tego, a nie innego funduszu jest decyzją inwestycyjną). Taka usługa jest płatna, za zarządzanie funduszem inwestycyjnym musimy zapłaci, od ok. 0.2% do 2% powierzonej sumy, i to niezależnie od tego czy inwestycja będzie dla nas dobra czy nie :-( .

    Inną korzyścią płynącą z tej formy inwestowania jest fakt, że zysk generowany przez fundusze inwestycyjne może nie być opodatkowany. Na pewno pamiętasz informacje z pierwszej części o wolnych od podatku cash ISA. Napisałem tam również o stock and shares ISA. Zakup funduszu inwestycyjnego może być dokonany właśnie poprzez to konto, co sprawi, że zysk, który z tego tytułu otrzymamy, nie będzie opodatkowany. W tym roku podatkowym możemy zainwestować w ten sposób aż £20,000.

    Czym są Individual Savings Accounts?

    Jakie fundusze inwestycyjne wybierać?

    Gdybym tylko wiedział :) Na rynku jest ponad tysiąc różnych funduszy, wiele z nich specjalizuje się w określonych typach inwestycji, inwestuje w różne rynki i osiąga różne zwroty. Niektóre z nich przynoszą duże straty! Jeżeli akcje firm, które kupi fundusz spadną, to kwota uzyskana ze sprzedaży jednostek uczestnictwa, będzie niższa, czyli stracimy pieniądze. W skrajnych przypadkach nawet całość oszczędności, ale zdarza się to bardzo rzadko. Jeżeli jednak fundusz został dobrze wybrany, to zwrot z inwestycji co roku może wynieść nawet kilkadziesiąt procent.

    Wydaje mi się, że wybierając fundusz warto wcześniej poczytać trochę na ten temat, zapoznać się z różnymi zestawieniami oraz sprawdzić jak dany fundusz radził sobie w przeszłości. To ostatnie nigdy nie jest gwarancją dobrych zwrotów w przyszłości, ale jeżeli jakiś manager dobrze sobie radził przez okres kilku ostatnich lat, to moim zdaniem jest szansa, że tak również będzie w przyszłości.

    Szukając odpowiedniego funduszu czy funduszy, zastanówmy się też nad naszymi planami na przyszłość i akceptacją ryzyka. Jeżeli ktoś planuje dłuższą inwestycję, przynoszącą mniejszy zysk ale bardziej bezpieczną, powinien szukać bardziej „konserwatywnych” funduszy. Inna osoba, akceptująca większe ryzyko, ale chcąca szybciej cieszyć się zyskiem, powinna wybrać fundusze nastawione na bardziej ryzykowy, ale szybszy wzrost.

    Jakie fundusze inwestycyjne wybierać?

    Niemal każdy z funduszy ma dwa „podtypy”. Możemy inwestować dla późniejszych zysków wybierając tzw. accumulation funds (wtedy zyski automatycznie kupią kolejne jednostki) lub inwestować „dla dochodu” wybierając income funds (wtedy zyski będą trafiały cyklicznie na nasze konto).

    Wszystkie te informacje dostępne są z reguły w miejscu, w którym kupujemy fundusze. Fund supermarkets, bo tak nazywają się platformy, na których możemy kupować uczestnictwo w funduszu, podpowiedzą nam, które fundusze wybrać. Często np. publikują listę najlepszych ich zdaniem funduszy albo grupują je ze względu na jakąś cechę. Hargreaves Lansdown, firma, z której usług korzystam, przedstawia przykładowe potrfolia: adventurous, medium-risk, conservative, investing for kids oraz regular income. Inni grupują fundusze ze względu na to na jakich rynkach inwestują (tutaj ryzyko ale i potencjalne zarobi wzrastają): fixed interest, property, UK equity, developed markets i emerging markets.

    Okazuje się, że większość funduszy zarabia mniej niż średnia osiągana przez cały rynek, dlatego innym rozwiązaniem jest kupienie z tzw. tracking funds. Są to specjalne fundusze, których zadaniem jest odzwierciedlanie całego rynku. Fundusze takie są z reguły bardzo tanie i, o ile rynki rosną, generują całkiem przyzwoite zwroty. Jasne, w razie jakiegoś większego krachu na giełdach, cena jednostki uczestnictwa również ostro leci w dół.

    Myślę, że ostrożne podejście ma również duży sens. Nie musimy od razu rzucać się na głęboką wodę – kupmy coś za £100 czy £200 funtów, sprawdzajmy jak radzi sobie nasz fundusz, czytajmy, edukujmy się i szukajmy następnych, lepszych rozwiązań. Po kilku miesiącach takiej edukacji będziemy dysponować sporą wiedzą, pozwalającą na podejmowanie kolejnych decyzji.

    Czym różnią się accumulation funds od income funds?

    Gdzie kupować fundusze inwestycyjne?

    Niektóre fundusze możemy kupować bezpośrednio, ale jeżeli w przyszłości planujemy zakup innych, albo chcemy inwestować bezpośrednie w akcje firm, warto założyć sobie konto w jakimś fund supermarket (czasami nazywane fund shops). Będziemy mogli wtedy z jednego miejsca łatwo kontrolować nasze wszystkie aktywa. Problem polega na tym, że na rynku jest kilkadziesiąt platform, z których możemy skorzystać i które mają różne ceny. Na szczęście kilka tygodni temu The Telegraph opublikował świetny artykuł, w którym porównano ofertę wielu firm i przedstawiono ją w czytelnej tabeli. Tutaj znajduje się link do tego zestawienia: Tables: The cheapest and most expensive places to buy an Isa.

    Jak wspomniałem, za zarządzanie funduszem płacimy zazwyczaj stałą opłatę roczną wynoszącą jakiś procent naszej inwestycji. Przed decyzją o otworzeniu rachunku w jakimś fund shop’ie, warto jednak sprawdzić czy nie ma jakieś dodatkowych opłat za nabycie lub sprzedaż. Zawsze możemy przejść z jednego firmy do innej, ale może to być w niektórych sytuacjach kosztowne i czasochłonne, więc lepiej poświęcić godzinkę czy dwie i od razu dobrze wybrać.

    Pomocne linki - zacznij inwestować

    Sam zakup części funduszu jest dosyć prosty. Po początkowej rejestracji w fund shop wybieramy interesujący nas fundusz i określamy sposób finansowania. W moim wypadku otrzymałem dwa hasła, jedno, tzw. master, którego potrzebuję aby zalogować się do systemu, drugie tzw. trading, które umożliwia zakup funduszu. Możemy albo przelać pieniądze bezpośrednio na nasze konto, albo określić przyszłe płatności direct debit i inwestować jakąś kwotę miesięcznie. Po każdym zakupie otrzymujemy potwierdzenie transakcji i w ciągu kolejnych dni czy tygodni możemy sprawdzić jak radzi sobie fundusz, czy nasze pieniądze rosną czy topnieją :). W każdym momencie możemy wybrać swoje pieniądze i wysłać je na swoje konto.

    Pomocne linki

    Inwestycje w fundusze jest łatwiejsze niż kupowanie akcji, ale nie zwalnia nas z interesowania się rynkiem. Zanim podejmiemy decyzję o tej formie inwestycji, warto przeczytać kilka artykułów, poradników lub książek. W trakcie samej inwestycji również warto śledzić rynek, czytać informacje przesyłane przez managera funduszu, sprawdzać jak sobie radzi itp. Oto kilka dobrych miejsc, od których warto zacząć.

    W sieci jest cała masa interesujących artykułów, moim ulubionym miejscem, z wieloma ciekawymi wpisami są sekcje funds oraz stocks and shares w The Telegraph. Polecam również obejrzeć filmik Vincenta Chana, który opowiada co by zrobił, jakby zaczął inwestować w 2025 roku.

    Mam nadzieję, że te informacje Ci się przydadzą i pomogą w pomnażaniu oszczędności. Jeżeli masz jakieś pytania dotyczącej tej tematyki, skorzystaj proszę z komentarzy poniżej. Nie jestem ekspertem ale jeśli będzie trzeba, zapytam ekspertów :). W ostatnim odcinku naszego cyklu porozmawiamy sobie o inwestycjach w nieruchomości w UK. Zapraszam!

  • Ubezpieczenie na życie w UK – razem czy osobno?

    Ubezpieczenie na życie w UK – razem czy osobno?

    Dzisiaj kilka informacji na temat ubezpieczenia na życie w Wielkiej Brytanii i próba odpowiedzi na pytanie: Czy lepiej ubezpieczyć się razem czy osobno?

    Ubezpieczenie na życie w UK - razem czy osobno?

    Nie wiem czy czytelnicy tego bloga o tym wiedzą, że od kilku miesięcy obok pracy w Smart Polaku zajmuję się jeszcze profesjonalnym doradzaniem klientom w zakresie ubezpieczeń na życie, ubezpieczeń na wypadek choroby i ubezpieczeń od utraty dochodu. Dzięki tej nowej „karierze” udało mi się zdobyć kilka informacji i chcę się z nimi podzielić w kilku wpisach na ten właśnie temat.

    Jednym z pierwszych pytań, przed którymi staję w swojej nowej roli jest odpowiedź czy swoim klientom polecić zakup oddzielnych polis na życie czy też jednej wspólnej. Może kilka wstępnych informacji na temat samego ubezpieczenia na życie. Jest to ubezpieczenie, które chroni rodzinę osoby ubezpieczonej przed finansowymi skutkami jej śmierci. Osoba zainteresowana wykupuje więc polisę na określoną kwotę pieniędzy, powiedzmy £50,000 na określony okres czasu, powiedzmy 20 lat. Gdyby w ciągu 20 lat od rozpoczęcia polisy zmarła, jej rodzina otrzymałaby odszkodowanie w wysokości £50,000. Gdyby jednak udało jej się przeżyć 20 lat, ubezpieczenie przestaje działać i osoba nie otrzymuje żadnych pieniędzy, ani odszkodowania, ani wcześniej zapłaconych składek. Istnieje inny typ ubezpieczenia Whole of Life, które gwarantuje wypłatę, ale nie będziemy się nim tutaj zajmować.

    Jeżeli ktoś więc ma jakieś zobowiązania (kredyt hipoteczny, długi na karcie kredytowej) albo chce zwyczajnie zabezpieczyć swoją rodzinę na wypadek swojej śmierci to istnieją racje za zakupem takiego ubezpieczenia. No dobrze, ale co w sytuacji, w której chcą ubezpieczyć się dwie osoby równocześnie (para czy małżeństwo), czy kupić indywidualne polisy czy też jedną wspólną (w tym wypadku pieniądze są wypłacane w wypadku śmierci jednej z osób i ubezpieczenie przestaje działać)?

    Tak naprawdę nie ma jednej słusznej odpowiedzi na to pytanie, wszystko zależy od naszej indywidualnej sytuacji. Każde rozwiązanie ma też swoje zalety, spróbujmy się z nimi zapoznać.

    Dlaczego i kiedy warto kupić dwie indywidualne polisy?

    Zastanawiasz się nad wykupieniem polisy? Skontaktuj się z profesjonalnym doradcą ubezpieczeniowym

      Twoje imię i nazwisko (wymagane)

      Twój adres e-mail (wymagane)


      Twój numer telefonu (wymagany)

      O której można do Ciebie zadzwonić?


      Twoja wiadomość (opcjonalna)

      Twoje dane kontaktowane zostaną przekazane współpracującej z nami firmie Extend Finance. Polecamy ją ze względu na zaufanie i doskonałe opinie.

      Dlaczego i kiedy warto kupić dwie indywidualne polisy?

      • Zakup dwóch polis jest niewiele droższy niż zakup polisy wspólnej natomiast ogólna kwota ubezpieczenia jest tu dwukrotnie wyższa. To chyba najważniejszy argument za zakupem dwóch polis indywidualnych zamiast jednej wspólnej. Za takie polisy zapłacimy niewiele więcej niż za polisę wspólną, różnica w składce między wynosi z reguły zaledwie kilka funtów. Dodatkowo, część firm ubezpieczeniowych przy zakupie dwóch polis nie naliczy pewnych stałych opłat, co spowoduje, że uzyskami naprawdę korzystną cenę. Kwota ubezpieczenia jest dwukrotnie wyższa, ponieważ każda osoba ma swoją polisę – a więc w razie śmierci jednej z osób wypłata następuje, a druga osoba nadal jest objęta ochroną. To kluczowa przewaga nad polisą wspólną, która działa tylko raz.
      • Kontynuacja ubezpieczenia po śmierci pierwszego z małżonków. Jeżeli mamy indywidualne polisy i jeden z małżonków umiera, druga osoba zachowuje swoją polisę i nadal jest ubezpieczona. Przy ubezpieczeniu wspólnym, po wypłacie pieniędzy ubezpieczenie się kończy. Małżonek, który przeżył w konsekwencji nie jest już ubezpieczony. Jeżeli nie jest w podeszłym wieku nadal może się ubezpieczyć indywidualnie ale w pewnym sensie „zostaje na lodzie”. Z uwagi właśnie na bardziej zaawansowany wiek, cena składek może być znacznie wyższa.
      • Wydaje mi się, że jeżeli para ma już dzieci albo ma je w planach, to zakup dwóch polis indywidualnych ma sens. Wspominałem, że śmierć obojga małżonków nie jest zbyt prawdopodobna ale jednak się zdarza (np. choroby w późniejszym wieku, wspólny wypadek samochodowy, itp). W takiej sytuacji dzieci otrzymają podwójne odszkodowanie.
      • Zdarza się, że między małżonkami jest spora różnica wieku – taki fakt może również skłaniać nas odrobinę do zakupu indywidualnych polis. Kupując polisę wspólną albo weźmiemy pod uwagę sytuację osoby młodszej (wtedy wiek osoby starszej wpłynie na podwyższenie składki) albo starszej (wtedy osoba młodsza przez po zakończeniu polisy może nie być chroniona). Oczywiście można tutaj dyskutować ale wydaje mi się, że wiek i okres ubezpieczenia mogą tutaj odgrywać kluczową rolę.
      • Ostatni argument na rzecz zakupu indywidualnych polis to rozwody. Niestety nie każde małżeństwo przetrwa próbę czasu. Mając indywidualne polisy rozstający się ex-małżonkowie zabierają je ze sobą. Polisa wspólna natomiast w tej sytuacji jest najczęściej przerywana a, jak już wiemy, późniejszy zakup ubezpieczenia jest droższy.
      Kiedy warto kupić polisę wspólną?

      Kiedy warto kupić polisę wspólną?

      • Zdarza się jednak, że albo nie zależy nam aż tak kompleksowej ochronie albo zwyczajnie nas na nią nie stać. Różnica nawet kilku funtów miesięcznie jest znacząca jeżeli mamy ograniczony budżet i problemy z opłaceniem rachunków. W takiej sytuacji wybierzmy najtańszą opcję czyli polisę wspólną. Każdy z małżonków jest wtedy chroniony i w wypadku śmierci drugiej osoby otrzyma wsparcie.
      • Podobnie w sytuacji, w której małżonkowie nie mają i nie planują dzieci. Wtedy również polisa wspólna ma sens, i gdyby nawet doszło do śmierci pierwszego i drugiego małżonka byłoby rzeczą dosyć obojętną czy drugie odszkodowanie zostanie wypłacone czy nie. Pomijam tutaj kwestię pomocy rodzicom czy rodzeństwu.
      • Ostatnia rzeczą, która może nas zachęcić do kupienia wspólnej polisy, jest zbliżony wiek małżonków. Ubezpieczając się wspólnie na pewien okres czasu chronimy „równomiernie” każdą z osób.

      To właściwie wszystko tym razem, mam nadzieję, że ten tekst pomoże Ci w wyborze odpowiedniej polisy na życie. Jeżeli masz jakieś pytania lub opinie dotyczące tej tematyki, skorzystaj z komentarzy poniżej, a jeśli przymierzasz się do zakupu ubezpieczenia, serdecznie polecamy usługi doradców z Extend Finance – aby się z nimi skontaktować, możesz skorzystać z formularza poniżej :)

        Twoje imię i nazwisko (wymagane)

        Twój adres e-mail (wymagane)


        Twój numer telefonu (wymagany)

        O której można do Ciebie zadzwonić?


        Twoja wiadomość (opcjonalna)

        Twoje dane kontaktowane zostaną przekazane współpracującej z nami firmie Extend Finance. Polecamy ją ze względu na zaufanie i doskonałe opinie.

      • Nowe pomysły na zarabianie dodatkowych pieniędzy w UK

        Nowe pomysły na zarabianie dodatkowych pieniędzy w UK

        Mój wcześniejszy artykuł Dodatkowe sposoby zarabiania pieniędzy w UK cieszy się sporą popularnością. Nie dziwię się, ludzie chcą zarabiać i wydawać, a nie tylko kisić gotówke i oszczędzać :) Ponieważ od czasu napisania tego artykułu przyszło mi do głowy kilka nowych pomysłów na zarabianie pieniędzy, postanowiłem napisać jego drugą część.

        Zarabianie na lokatach

        I tym razem będą to sposoby pracy dodatkowej (side hustle), czyli takiej, którą możemy wykonywać po etacie. Jak zawsze, staram się opisywać tylko takie sposoby, które daje się relatywnie łatwo wcielić w życie. Nie ma sensu chyba rozpisywać się o sposobach, które trudno zrealizować typu 'zostań maklerem giełdowym’.

        Jasne, można nim zostać, ale najpierw trzeba ukończyć pewne kursy (jeżeli nie studia) i dostać pracę, co może potrwać wiele lat. Natomiast niektóre z moich pomysłów na dodatkowy zarobek w UK można zrealizować bardzo szybko, w ciągu kilku lub kilkunastu dni. Oto niektóre z nich:

        Pomysły na zarabianie dodatkowych pieniędzy w UK

        1. Zarabianie na lokatach

        Wiele osób ma na swoich kontach bankowych kilka, a nawet kilkanaście, tysięcy funtów. Biorąc pod uwagę inflację, trzymając pieniądze na takim koncie de facto tracimy. Po prostu siła nabywcza pieniądza co miesiąc się zmniejsza. Co zrobić w takiej sytuacji? Możemy albo otworzyć lokatę (UK? Polska?), albo otworzyć rachunek bankowy, który oferuje jakieś oprocentowanie.

        Ile możemy w ten sposób zarobić? To zależy od tego, ile zgromadziliśmy pieniędzy i na jaki procent je ulokujemy. Przykładowo, jeżeli przeniesiemy £10,000 na rachunek Santander regular saver oferujący 5% od wkładów, po roku zarobimy £500. Innym pomysłem na ulokowanie swoich oszczędności są konta Individual Savings Accounts – na przykład Lifetime ISA lub Stock and Shares ISA. Są one uprzywilejowane podatkowo i zdecydowanie warto jest się zainteresować tematem.

        2. Wynajmowanie pokoju

        Jest to bardzo łatwy sposób na zarobienie dodatkowych pieniędzy w postaci nawet kilkuset funtów miesięcznie. Co ciekawe, w Wielkiej Brytanii dochód z tego tytułu, o ile nie przekracza £7,500 rocznie, nie jest wcale opodatkowany. Oczywiście ten sposób zarabiania nie jest dla wszystkich, wiele osób zbyt wysoko ceni swoją prywatność albo nie ma zwyczajnie w domu wolnego pokoju. Jeżeli jednak mamy wolny pokój krewnych czy znajomych poszukujących dachu nad głową, to jak najbardziej warto skorzystać z tego sposobu. Jeśli decydujemy się na wynajem swojej nieruchomości, bardzo ważne jest, aby zrobić odpowiedni research a propos praw landlorda i najemcy – nieznajomość przepisów może przysporzyć nam wiele problemów.

        Wynajmowanie pokoju

        3. Car Boot Sales

        Wiele osób uczestniczy w car boot sales w charakterze kupujących, ale nic nie stoi na przeszkodzie aby zamienić sie rolami i zacząć sprzedawać. Opłaty za sprzedaż są niewielkie (zazwyczaj od kilku do 20 funtów) a docieramy ze swoją ofertą do tysięcy potencjalnych klientów. Jest jeszcze kilka dodatkowych korzyści z takiej formy sprzedaży – z reguły nie jest to stały biznes, więc nie płacimy podatków, nie ma kosztów wysyłki ani wizyt na poczcie. Sprzedając starsze i niechciane rzeczy, zyskujemy więcej przestrzeni w domu, a taki re-using jest też jak najbardziej ekologiczny. Przed wyruszeniem na car boot odwiedźmy swoich znajomych i sąsiadów i nie zapytajmy czy nie chcą się czegoś pozbyć. Więcej rzeczy na sprzedaż to szersza oferta, więcej transakcji i większa kasa :)

        4. Opieka nad dziećmi

        Większość Polaków mieszkających w UK mających małe dzieci ma duży problem. Pomiędzy urlopem macierzyńskim a momentem, w którym dziecko idzie do przedszkola jest duża przerwa. Dziadek i babcia niestety nie pomogą, bo mieszkają w Polsce :). Jeżeli więc rodzice chcą pracować, muszą albo wysłać dziecko do żłobka, albo skorzystać z child minder. Nawet w okresie późniejszym, gdy dzieci chodzą już do szkoły, jest pewien kłopot. Szkoła otwiera swoje podwoje przed 9 rano i jest zamykana około 15.10, a są to godziny, w których wiele osób pracuje. Myślę, że taka polska niania czy opiekunka dla dzieci na na pewno się przyda i ma szanse na zarobienie całkiem przyzwoitych pieniędzy. Oczywiście, równoczesna praca na etacie może być kłopotliwa ale w czasami można znaleźć jakieś rozwiązanie. Jeśli jesteś zainteresowany/ana podjęciem się takiej pracy dorywczej, koniecznie przeczytaj nasz artykuł o pracy jako niania w UK.

        Opieka nad dziećmi

        5. Wypełnianie ankiet

        Wypełnianie ankiet to na pewno dosyć łatwy sposób na zarabianie pieniędzy, a co za tym idzie mniejsze stawki lub możliwości rozwoju, ale wydaje mi się, że jeżeli ktoś kto spędzi kilka, kilkanaście godzin i zrobi mały research, znajdzie dobre miejsca i będzie mógł uskładać co miesiąc niezłą sumkę. 'Ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka’, wypełniając nawet jedną ankietę dziennie i zarabiając £4, po miesiącu mamy już £120. Gdzie szukać ankiet, za wypełnienie, których otrzymamy pieniądze? Oto kilka adresów, gdzie możemy zacząć nasze poszukiwania: Branded Surveys, Swagbucks, Toluna, więcej podobnych stron tutaj. Pamiętajmy, że na początku może być bardzo ciężko zarobić jakieś sensowne pieniądze, ale po jakimś czasie na pewno znajdziemy jakieś droższe ankiety i zaczniemy zarabiać.

        6. Makijaż, fryzjerstwo, zabiegi kosmetyczne

        Zgoda, wykonywanie tych zawodów i usług bez przygotowania nie jest najlepszym pomysłem. Wydaje mi się jednak, że nie jest to rocket science i jeżeli ktoś ma przysłowiową smykałkę w tym kierunku i szybko się uczy, to po kilku kursach i etapie eksperymentów na znajomych, będzie gotowy do rozpoczęcia nowej kariery. Pisząc o tych formach zarabiania mam na myśli raczej bardziej mobilne podejście i świadczenie usług w domu klienta. Unikamy w ten sposób kosztów związanych z wynajmowaniem gabinetu czy salonu. Możemy też pracować zwyczajnie na etacie w innym charakterze, a po południu i w weekendy świadczyć dodatkowe usługi i cieszyć się z drugiej pensji. Kto wie, może taka praca się spodoba i zdecydujesz się na przebranżowienie? Jeżeli się zdecydujemy na tą formę zarabiania, nie zapomnijmy o dalszym kształceniu i, bardzo ważne, marketingu. Uruchommy znajomych i Facebooka, a za pierwsze zarobione pieniądze, kupmy stronę internetową (albo ją zróbmy, patrz punkt 7). Warto przeczytać nasz artykuł o pracy kosmetyczki oraz wywiad z Kate Tiu – Międzynarodową mistrzynią makijażu permanentnego i właścicielką akademii, która przygotowuje młode pasjonatki do startu w tej branży

        Makijaż, fryzjerstwo, zabiegi kosmetyczne

        7. Web 'design’

        Celowo napisałem 'design’ w cudzysłowie, ponieważ nie chodzi mi tutaj o projektowanie stron internetowych a raczej o ich … uruchamianie. Zamiast tworzenia strony internetowej od podstaw (to wymaga sporej wiedzy programistycznej), kupujemy gotowy szablon i na jego podstawie uruchamiamy stronę. Tą nową stronę sprzedajemy z dużym zyskiem klientowi (oczywiście klient powinien wiedzieć, że kupuje gotowy design). Ceny za szablon wahają się w granicach £15-50 natomiast klient za gotową stronę płaci kilkaset funtów, więc z pewnością można na tym zarobić. Sam proces użycia szablonu i stworzenia z niego strony internetowej jest stosunkowo łatwy i nie wymaga, poza olejem w głowie, żadnego specjalnego przygotowania. Wystarczy obejrzeć kilkanaście filmików na Youtube i odrobinę poczytać jak to się robi, i już możemy zaczynać. Gdzie kupować szablony? Chyba najlepszym miejscem do tego jest ThemeForest.net.

        8. Computer repairs

        Nie chodzi mi tutaj o jakąś skomplikowaną diagnostykę i większe naprawy. Myślę raczej o bardziej prostych czynnościach jak instalacja Windowsa, czy drukarki sieciowej, wymiana czy rozbudowa pamięci RAM, usuwanie wirusów i optymalizacja systemu. Jednym słowem wszystko, co osoba odrobinę orientująca się w tej tematyce jest zwykle w stanie wykonać, albo szybko się nauczyć. Dużo osób, zwykle starszych, nie ma o tym zielonego pojęcia i na pewno z chęcią zapłacą za pomoc. Prawdopodobnie najlepszym miejscem, z którego można zacząć jest naprawa i serwis sprzętu znajomych, a następnie zamieszczenie ogłoszenia w prasie lokalnej.

        Computer repairs

        9. Dojazdy do lotniska

        Wszyscy od czasu do czasu wozimy kogoś na lotnisko albo jesteśmy wożeni. A co, gdyby zamienić to dorywcze zajęcie w coś bardziej stałego? To chyba nic trudnego, wieziemy klienta po prostu na lotnisko (albo z lotniska) i za tą usługę otrzymujemy pieniądze. Decydując się na ten sposób zarobienia dodatkowych pieniędzy, wiedz, że musisz mieć stosowną licencję (skontaktuj się z lokalnym City Council i sprawdź jak ją zdobyć). Ważną rzeczą jest również stan techniczny naszego samochodu – chyba nie chcemy aby nasi klienci spóźnili się na lot :) Dbajmy więc o nasz pojazd i nie zapomnijmy o wykupieniu jakiegoś dobrego pakietu breakdown cover. Jak się reklamować? Zacznijmy od umieszczenia reklam na samym samochodzie :)

        10. Sprzedaż MLM

        Dla mało wtajemniczonych, MLM, czyli marketing wielopoziomowy albo sieciowy, to domowy sposób sprzedaży. Mogą to być różne produkty (kosmetyki, zdrowa żywność) i usługi (np. uczestnictwo w klubie podróżniczym) sprzedawane rodzinie, znajomym i wszystkim zainteresowanym. Produkt, który sprzedajemy jest bardzo ważny i o tym za chwilę, ale równie ważna jest sama struktura sprzedaży. Naszym zadaniem, obok samego sprzedawania, jest także zachęcanie do współpracy inne osoby. Jeżeli się zgodzą, będą prowadziły dalszą sprzedaż i rekrutację kolejnych osób. Tworzy się coś na kształt kręgu czy… piramidy i jeżeli osoby, z którymi współpracujemy coś sprzedadzą, to my również na tym zarabiamy. Wiem, że słowo piramida źle się kojarzy i że ten typ działalności nie jest dla każdego, ale znam też osoby, które w ten sposób zarabiają. Aby odnieść sukces musimy przede wszystkim wybrać dobry produkt, w który wierzymy i który rozwiązuje jakieś rzeczywiste problemy ludzi. Musimy również nie dać się zmanipulować, o co w tej branży nie trudno, to znaczy nie dopuścić do sytuacji, w której sami kupujemy produkt i wydajemy pieniądze a nie zarabiamy. Jeżeli ta forma zarabiania pieniędzy kogoś zainteresowała, sprawdźmy w Google lub Youtube 'najlepszy mlm’, 'system mlm’ lub podobne frazy.

        Mam nadzieję, że ten artykuł zainspiruje Cię do działania i zarabiania dodatkowych pieniędzy. Pamiętaj, że najlepszy pomysł nie gwarantuje sukcesu bez konsekwentnego działania. Jeżeli cierpisz na brak gotówki a masz trochę energii, którą chesz pozytywnie wykorzystać, wybierz jakiś sposób i … zacznij działać! Wcześniej czy później na pewno osiągniesz jakieś efekty, które będzie można poprawić. Najważniejsze jest, aby w ogóle zacząć :)

      • Jak zdobyć stypendium lub dofinansowanie na studia w Wielkiej Brytanii?

        Jak zdobyć stypendium lub dofinansowanie na studia w Wielkiej Brytanii?

        Wbrew pozorom, stypendia i dofinansowania tzw. granty, to nie tylko opcja dla najlepszych studentów. W Wielkiej Brytanii dostępnych jest wiele programów oferujących realne wsparcie finansowe dla osób z różnych środowisk – również z Polski. Niezależnie od tego, czy mieszkasz w UK, czy dopiero planujesz wyjazd, masz szansę na dofinansowanie z różnych źródeł: od brytyjskiego rządu, przez uniwersytety, aż po organizacje charytatywne i fundacje.

        Takie wsparcie może pokryć czesne, koszty życia, podróży, a czasem również zakup książek, sprzętu czy udział w szkoleniach. Co ważne, część programów jest dostępna niezależnie od wieku czy poziomu wykształcenia – liczy się motywacja, cel i dobrze przygotowana aplikacja.

        W tym artykule znajdziesz przegląd najważniejszych stypendiów i możliwości dofinansowania, z których mogą skorzystać Polacy w Wielkiej Brytanii. Wyjaśnimy, gdzie ich szukać, jakie są warunki i jak zwiększyć swoje szanse na otrzymanie wsparcia.

        Jak zdobyć stypendium lub dofinansowanie na studia w Wielkiej Brytanii?

        Jakie są rodzaje stypendiów i dofinansowań w Wielkiej Brytanii?

        Jak już wcześniej wspomniano, wsparcie finansowe dla osób uczących się, studiujących lub rozwijających się zawodowo, może pochodzić od rządu, uczelni albo organizacji charytatywnych. W Wielkiej Brytanii działa wiele programów, z których mogą korzystać także obywatele Polski. Takie wsparcie może pomóc pokryć czesne, koszty utrzymania, podróży, a czasem nawet zakwaterowanie czy materiały do nauki. Najczęściej spotykane formy to:

        • Stypendia rządowe – są to programy finansowane bezpośrednio przez brytyjski rząd. Najbardziej znanym przykładem jest Chevening – stypendium na roczne studia magisterskie, które pokrywa pełne czesne, koszty utrzymania, podróży oraz opłaty wizowe. Program jest skierowany do osób z doświadczeniem zawodowym i potencjałem do działania społecznego lub zawodowego;
        • Stypendia uczelniane – większość uniwersytetów w UK oferuje własne programy dofinansowania, najczęściej dla osób z dobrymi wynikami w nauce albo z konkretnych krajów. Przykładem jest program GREAT Scholarships, w ramach którego wybrane uczelnie oferują dofinansowanie (najczęściej około £10,000) na studia magisterskie;
        • Dofinansowania od fundacji i organizacji charytatywnych – w Wielkiej Brytanii działa również wiele organizacji pozarządowych, które oferują różne formy wsparcia finansowego. Mogą to być jednorazowe zapomogi, pokrycie kosztów książek czy materiałów edukacyjnych, ale także większe dofinansowania dla osób w trudnej sytuacji życiowej lub prowadzących określony projekt edukacyjny.

        Jak widać, możliwości jest sporo – warto przyjrzeć się każdej z tych opcji i wybrać taką formę wsparcia, która najlepiej pasuje do Twojej sytuacji i planów.

        Chevening – pełne stypendium na studia magisterskie w UK.

        Marzysz o studiach magisterskich w Wielkiej Brytanii, a jednocześnie zależy Ci na pełnym wsparciu finansowym? Jeśli tak, warto abyś przyjrzał się programowi Chevening. Program jest finansowany przez brytyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych i przeznaczony dla osób z różnych krajów – w tym również z Polski – które chcą podjąć roczne studia magisterskie w Wielkiej Brytanii.

        To, co wyróżnia Chevening, to jego zakres – stypendium pokrywa:

        • pełne czesne;
        • koszty życia;
        • przeloty w obie strony;
        • opłatę za wizę;
        • oraz dodatkowe wydatki związane z edukacją i integracją w międzynarodowym środowisku.

        Program jest skierowany do osób, które mają już za sobą co najmniej dwa lata doświadczenia zawodowego zdobyte po ukończeniu studiów licencjackich (wlicza się w to m.in. praca, praktyki, wolontariat czy działalność społeczna), znają język angielski i mają motywację do działania na rzecz zmian – w swojej branży, środowisku lokalnym lub kraju. Aby aplikować trzeba:

        • Być obywatelem kraju lub terytorium kwalifikującego się do programu Chevening;
        • Posiadać dyplom ukończenia studiów licencjackich kwalifikujący do podjęcia studiów magisterskich w Wielkiej Brytanii;
        • wybrać trzy różne kierunki studiów na brytyjskich uczelniach (przynajmniej jeden z nich musi zostać zaakceptowany);
        • Zobowiązać się do powrotu do kraju, którego obywatelstwo wskazano we wniosku, na co najmniej dwa lata po zakończeniu stypendium. 

        Wnioski można składać co roku, zazwyczaj od września do początku listopada. Cała aplikacja odbywa się online i obejmuje m.in. napisanie czterech krótkich esejów oraz rozmowę kwalifikacyjną. Chevening to nie tylko pomoc finansowa, ale też dostęp do globalnej sieci absolwentów programu, która może otworzyć wiele drzwi zawodowych w przyszłości.

        Stypendia uczelniane w UK

        Jednym z najbardziej znanych programów stypendialnych dla studentów zagranicznych w Wielkiej Brytanii są GREAT Scholarships. Jest to program współfinansowany przez rząd i wybrane uczelnie, a jego celem jest ułatwienie dostępu do brytyjskiej edukacji studentom zza granicy. Wysokość dofinansowania wynosi zazwyczaj około £10,000 i przeznaczona jest na pokrycie kosztów czesnego na roczne studia magisterskie. Aby móc aplikować, trzeba:

        • Złożyć aplikację na studia oraz osobny wniosek o stypendium;
        • Mieć obywatelstwo jednego z krajów objętych programem (warto sprawdzić, czy Polska jest aktualnie kwalifikowana);
        • Wybrać uczelnię i kierunek objęty programem GREAT;
        • Spełniać wymagania danej uczelni – akademickie i językowe.

        Każda uczelnia samodzielnie prowadzi rekrutację do programu, więc dokładne terminy i wymagania mogą się różnić. Niestety, Polska nie została uwzględniona w edycji na rok akademicki 2025/26, co oznacza, że polscy kandydaci nie mogą w tym roku aplikować do tego programu.

        stypendia dla studentów międzynarodowych w UK

        Na szczęście GREAT Scholarships to nie jedyna opcja na uzyskanie wsparcia finansowego w nauce. Wiele brytyjskich uniwersytetów oferuje własne stypendia dla studentów międzynarodowych – w tym również dla osób z Polski. Dofinansowania mogą obejmować zniżki w opłacie za studia, stypendia oparte na szczególnych wynikach w nauce lub nagrody za zaangażowanie społeczne. Zależnie od instytucji, która Cię interesuje – niektóre uczelnie przyznają stypendia automatycznie, a niektóre wymagają osobnej aplikacji. Aby dowiedzieć się co oferuje Twoja uczelnia należy:

        • Odwiedzić stronę uczelni, którą jesteś zainteresowany;
        • Poszukać zakładek takich jak „Scholarships”, „Funding for international students” lub „Financial support”;
        • Sprawdzić, jakie są warunki przyznania stypendium i czy aplikacja odbywa się automatycznie, czy wymaga osobnego wniosku.

        Fundacje i organizacje charytatywne – mniej oczywiste źródła wsparcia finansowego dla studentów.

        Często pomijaną opcją wsparcia finansowego dla studentów zagranicznych są fundacje i organizacje charytatywne. Choć nie są tak rozpoznawalne jak rządowe programy, oferują bardzo konkretne wsparcie – szczególnie dla osób, które mają trudności finansowe lub znajdują się w szczególnej sytuacji. Mogą to być jednorazowe granty, dopłaty do kosztów życia, pomoc w zakupie materiałów edukacyjnych czy pokrycie części czesnego.

        wsparcie finansowe dla studentów

        Choć fundacje oferują zazwyczaj mniejsze kwoty niż duże programy stypendialne, to w praktyce często właśnie one ratują budżet studenta – zwłaszcza na początku studiów lub w czasie nagłych trudności. Przykładem takiej inicjatywy jest Sidney Perry Foundation – niezależna fundacja wspierająca studentów. Fundacja przyznaje niewielkie, ale realne granty osobom, które z powodu sytuacji finansowej mogą mieć trudności z kontynuowaniem nauki. Wsparcie można otrzymać zarówno na studiach licencjackich, jak i magisterskich. Aplikacja wymaga wypełnienia prostego formularza, dołączenia listu motywacyjnego, potwierdzenia dochodów i listu rekomendacyjnego.

        Organizacja, na którą warto również zwrócić uwagę jest Turn2us – brytyjski program prowadzący bezpłatną wyszukiwarkę dostępnych grantów i zapomóg. Jedyne, co musisz zrobić, to podać podstawowe informacje na temat swojej sytuacji (miejsce zamieszkania, wiek czy status pobytu) aby uzyskać listę programów wsparcia dostępnych również dla studentów. To szczególnie przydatne narzędzie, jeśli nie wiesz, od czego zacząć szukanie dodatkowego finansowania.

        Student Finance – Jak dostać dofinansowanie na studia, jeśli mieszkasz w UK?

        Student Finance jest programem rządowym, który może zapewnić Ci wsparcie finansowe jeśli studiujesz w Wielkiej Brytanii. Nie jest to jednak pomoc z której mogą korzystać tylko obywatele tego kraju – jest ona również dostępna dla obywateli Unii Europejskiej, w tym Polaków. Osoby, które chcą ubiegać się o te dofinansowanie muszą zamieszkiwać UK oraz posiadać odpowiedni status imigracyjny, czyli pre-settled lub settled status.

        W ramach tego programu możesz ubiegać się o:

        • Pożyczkę na czesne (Tuition Fee Loan), która pokrywa pełny koszt studiów i jest przelewana bezpośrednio na uczelnię;
        • Pożyczkę na utrzymanie (Maintenance Loan), która wypłacana jest bezpośrednio studentowi na konto – jej wysokość zależy od dochodu gospodarstwa domowego, miejsca zamieszkania i innych czynników;
        • Dodatkowe granty i zapomogi, np. dla osób z dziećmi, niepełnosprawnością, czy studiujących wybrane kierunki jak nauczanie.

        Aby ubiegać się o Student Finance, należy:

        • Mieć status pre-settled lub settled oraz mieszkać w UK przez odpowiedni czas (zwykle co najmniej 3 lata przed rozpoczęciem studiów);
        • Być przyjętym na kwalifikujący się kierunek studiów (zazwyczaj studia I lub II stopnia na zatwierdzonej uczelni);
        • Wypełnić wniosek online przez stronę rządową.

        Wniosek najlepiej złożyć kilka miesięcy przed rozpoczęciem nauki, choć możliwe jest także późniejsze aplikowanie. Co ważne – spłatę pożyczek rozpoczyna się dopiero po zakończeniu studiów i tylko wtedy, gdy dochód przekroczy ustalony próg.

        wsparcie finansowe dla studentów

        Studiowanie w Wielkiej Brytanii nie musi wiązać się z ogromnymi kosztami – dostępnych jest wiele form wsparcia finansowego, z których mogą korzystać również obywatele Polski. Warto zwrócić uwagę zarówno na programy stypendialne, takie jak Chevening czy Great Scholarships, jak i na te oferowane przez uczelnie, fundacje czy organizacje charytatywne. Osoby, które mieszkają w Wielkiej Brytanii, ale nie posiadają obywatelstwa tego kraju, również mogą liczyć na pomoc ze strony rządu – na przykład za pośrednictwem Student Finance. Jeśli planujesz studia na Wyspach – niezależnie od tego, czy dopiero rozważasz wyjazd, czy już mieszkasz w Wielkiej Brytanii – warto zacząć od sprawdzenia dostępnych możliwości. Nawet niewielka pomoc może realnie odciążyć Twój budżet i ułatwić skupienie się na nauce.

      • Nieoczywiste kary i mandaty w Wielkiej Brytanii

        Nieoczywiste kary i mandaty w Wielkiej Brytanii

        System przepisów porządkowych w Wielkiej Brytanii jest nie tylko obszerny, ale również zróżnicowany w zależności od regionu, rady miejskiej czy rodzaju miejsca publicznego. Choć większość z nas wie, że za parkowanie w niedozwolonym miejscu czy przekroczenie prędkości grożą mandaty, istnieje również cała grupa kar mniej oczywistych. W efekcie wiele osób – zarówno mieszkańców Wielkiej Brytanii, jak i przyjezdnych – dowiaduje się o ich istnieniu dopiero w momencie, gdy otrzymuje mandat. Dla części z nich przyczyną może być pozornie błahe zachowanie – wystawienie śmieci o niewłaściwej porze, karmienie ptaków w parku czy używanie kadzideł w mieszkaniu. Inne wynikają z lokalnych przepisów, które nie zawsze są jasno oznaczone ani powszechnie znane.

        kary i mandaty

        W tym artykule przyglądamy się wybranym przykładom mniej oczywistych wykroczeń i związanych z nimi kar, które obowiązują w różnych częściach Wielkiej Brytanii. Niektóre z nich mogą zaskakiwać, inne wydają się przesadnie surowe – ale wszystkie mają podstawę prawną i bywają egzekwowane w praktyce. Warto je znać, by nie narazić się na niepotrzebne koszty.

        Mandaty przy codziennych czynnościach

        Wielka Brytania posiada rozbudowany system przepisów lokalnych, które odpowiadają za zachowania w przestrzeni publicznej. Wiele z nich dotyczy codziennych sytuacji, które – choć wydają się niegroźne – mogą skutkować karą finansową. Oto wybrane przykłady:

        • wystawianie śmieci w niewłaściwy sposób lub i złej porze – w wielu miastach obowiązują konkretne zasady, które dotyczą tego, gdzie i kiedy można wystawić odpady. Naruszenia mogą obejmować np. zbyt wczesną godzinę wystawienia odpadów, pozostawienie worków w miejscu blokującym chodnik czy niewłaściwa segregacja. Mandat może zostać nałożony na podstawie przepisów o tzw. waste duty of care, wynikających z ustawy o ochronie środowiska i wynosić od £60 do £150;
        • uciążliwe zapachy z mieszkań (kadzidła, smażenie, grill) – Jeśli zapach z Twojego mieszkania (np. intensywna woń jedzenia, kadzidła, dym) regularnie przeszkadza sąsiadom, może zostać uznany za tzw. statutory nuisance. W przypadku skargi, rada miejska może wydać wezwanie do usunięcia źródła problemu, a w sytuacji niezastosowania się – obciążyć Cię karą w wysokości do £5,000 (osoba prywatna) lub do £20,000 (firma);
        • karmienie ptaków (mew, gołębi, kaczek) w miejscach objętych zakazem – W miejscowościach turystycznych, takich jak Lyme Regis, karmienie ptaków w parkach i na promenadach jest zabronione na mocy Public Spaces Protection Orders (PSPO). Przepisy te mają zapobiegać zanieczyszczeniom i agresywnemu zachowaniu ptaków. Za nieprzestrzeganie tego zakazu możesz zostać zmuszony do zapłaty mandatu do £100.
        Mandaty przy codziennych czynnościach

        Nieoczywiste wykroczenia w przestrzeni publicznej

        Niektóre zachowania, które w innych krajach lub miastach uchodzą za zupełnie neutralne, a nawet niezauważalne, w Wielkiej Brytanii mogą skutkować formalnym upomnieniem, a w niektórych przypadkach – nałożeniem mandatu. Co istotne, wiele z tych regulacji funkcjonuje w oparciu o lokalne zarządzenia, np. Public Spaces Protection Orders (PSPO), które mogą być wprowadzane i egzekwowane niezależnie przez poszczególne rady miejskie. Warto więc znać lokalne ograniczenia – nie tylko dla świętego spokoju, ale również po to, by nie narazić się na nieprzyjemną (i kosztowną) niespodziankę.

        • Bezcelowe przesiadywanie (loitering) – w niektórych dzielnicach miejskich, gdzie znajdują się takie obiekty publiczne jak dworzec kolejowy, galeria handlowa czy port lotniczy, możesz zostać poproszony o opuszczenie tego terenu, jeśli nie masz uzasadnionego powodu, aby tam przebywać. W przypadku odmowy współpracy możliwa jest interwencja służb i kara do £100;
        • Jazda rowerem po chodniku (pavement cycling) – Choć wielu rowerzystów wybiera chodnik jako „bezpieczniejszą” alternatywę dla ruchliwej jezdni, zgodnie z Highway Code jest to wykroczenie. Policjant może wystawić fixed penalty notice w wysokości do £50, nawet jeśli nikt nie został poszkodowany;
        • Zbyt głośna muzyka lub granie na instrumentach (busking) – w Wielkiej Brytanii występy muzyczne na ulicach są dozwolone, ale często podlegają szczegółowym regulacjom lokalnym. W wielu miastach obowiązują ograniczenia dotyczące czasu trwania występu, miejsca gdzie mogą się odbywać, poziomu głośności czy zakazu używania wzmacniaczy. W przypadku niestosowania się przez artystę do wytycznych, może zostać obciążony mandatem do £100, a w przypadku powtarzających się naruszeń – sprawa może trafić do sądu. Na przykład w Manchesterze obowiązuje szczegółowy kodeks postępowania dla ulicznych muzyków, który precyzuje lokalne zasady i konsekwencje ich łamania.

        Nawet jeśli zachowanie wydaje się nieszkodliwe, może zostać potraktowane jako zakłócanie porządku – zwłaszcza gdy dochodzi do niego w miejscu objętym szczególnymi ograniczeniami. Warto więc mieć świadomość, że w Wielkiej Brytanii przestrzeń publiczna rządzi się swoimi, czasem zaskakująco szczegółowymi regułami – a ich zignorowanie może kosztować.

        Mandaty za śmiecenie – nawet drobne przedmioty mogą kosztować

        W Wielkiej Brytanii zaśmiecanie środowiska jest traktowane poważnie – i nie ogranicza się tylko do oczywistych przypadków, takich jak wyrzucenie butelki czy papierka na ulicę. Prawo obejmuje również wiele codziennych, pozornie nieszkodliwych zachowań, które mogą zostać uznane za wykroczenie, jeśli zanieczyszczają przestrzeń publiczną. W kontekście kar za zaśmiecanie w Wielkiej Brytanii, lokalne władze często rozróżniają różne rodzaje odpadów, które podlegają mandatowi. Najczęściej wyróżnia się:

        • zwykłe śmieci – przykładowo opakowania, butelki czy puszki;
        • niedopałki papierosów oraz popiół – palacz ma obowiązek całkowitego zgaszenia papierosów przed wyrzuceniem ich do śmieci;
        • guma do żucia – również podchodzi pod littering, szczególnie w centrach miast objętych monitoringiem;
        • plucie w miejscach publicznych;
        • pojedyncze worki z odpadami domowymi pozostawione w niedozwolonym miejscu (np. obok przepełnionego kosza).
        Mandaty za śmiecenie

        Każdy z wymienionych powyżej przypadków może zostać potraktowany jako wykroczenie, za które nakłada się tzw. Fixed Penalty Notice – czyli mandat wystawiany na miejscu. Standardowa wysokość kary za zaśmiecanie wynosi £250, warto jednak wiedzieć, że ta kwota zostanie obniżona do £150, jeśli dokonasz zapłaty w ciągu 10 dni.

        Mandaty za niewłaściwe korzystanie z własnej posesji – prywatne, ale jednak publiczne

        Choć mogłoby się wydawać, że na własnej posesji obowiązują Cię własne zasady, brytyjskie przepisy jasno wskazują, że to, co robisz w swoim ogródku czy na podjeździe, nie może zakłócać życia sąsiadów ani stwarzać zagrożenia. Oprócz oczywistych zakłóceń, takich jak imprezy czy hałas, oto kilka przykładów sytuacji, które mogą zakończyć się mandatem lub grzywną:

        • zbyt mocne oświetlenie ogrody lub podjazdu – w przypadku gdy światło z lamp ogrodowych utrudnia sen i funkcjonowanie sąsiadów, może zostać uznane za tzw. artificial light nuisance;
        • zalegające meble, worki lub odpady na własnym podjeździe – może zostać potraktowane jako naruszenie estetyki otoczenia lub zagrożenie otoczenia;
        • palenie ognisk lub spalanie resztek ogrodowych – dym, który drażni sąsiadów, utrudnia suszenie prania albo powoduje problemy z oddychaniem;
        • głośne urządzenia zewnętrzne (klimatyzatory, pompy ciepła) – jeśli generują hałas, który jest słyszalny w pomieszczeniach sąsiednich nieruchomości (zwłaszcza nocą), mogą zostać uznane za hałas uciążliwy.

        W przypadku wspomnianych naruszeń rady brytyjskie zazwyczaj najpierw wydają formalne upomnienie, umożliwiające właścicielowi usunięcie źródła problemu. Jeśli jednak sytuacja się powtarza, nie zostanie rozwiązana w wyznaczonym terminie i osoba tworząca problem nie zastosuje się do zaleceń rady, sprawa może trafić do sądu. W tym przypadku grozi grzywna – często sięgająca £5,000 lub więcej. To pokazuje, że nawet pozornie „domowe” sprawy – światło, dym, hałas czy bałagan na podjeździe – w brytyjskim systemie prawnym mogą mieć bardzo realne konsekwencje finansowe. Szczególnie gdy naruszają komfort życia innych.

        kary finansowe

        Podsumowanie

        Choć wiele z tych zachowań byłoby traktowane jako niegrzeczne lub niewłaściwie również poza Wielką Brytanią, w tym kraju grożą realne, formalne kary finansowe – często bez ostrzeżenia. Warto więc nie tylko znać przepisy, ale też zapoznać się i zwracać uwagę na lokalne regulacje, które w Wielkiej Brytanii odgrywają wyjątkowo dużą rolę. W wielu przypadkach o tym, czy dane zachowanie zostanie potraktowane jako wykroczenie, decydują lokalne tabliczki, zarządzenia rady miejskiej czy sezonowe ograniczenia. Brak ich znajomości nie zwalnia z odpowiedzialności – a konsekwencje bywają zaskakująco dotkliwe, nawet jeśli chodzi o tak pozornie błahe sprawy jak zostawienie śmieci obok kubła czy karmienie mew. Dlatego niezależnie od tego, czy mieszkasz w UK na stałe, czy jesteś tu tylko na chwilę, lepiej nie ufać wyłącznie „zdrowemu rozsądkowi”. W Wielkiej Brytanii lepiej sprawdzić dwa razy, niż później tłumaczyć się z mandatu za rzecz, która w innych krajach przeszłaby bez echa.

      • Na czym polega system wynagrodzeń NHS oraz jakie zawody się do niego kwalifikują?

        Na czym polega system wynagrodzeń NHS oraz jakie zawody się do niego kwalifikują?

        Dzisiejszy wpis jest skierowany głównie do osób, które zastanawiają się nad karierą w National Health Service. System według którego pracownicy NHS otrzymują wynagrodzenie jest zupełnie odrębny od klasycznych zasad dotyczących wynagrodzeń obowiązujących w Wielkiej Brytanii. Dzieje się tak dlatego, że pracownicy sektorów publicznych otrzymują pieniądze ze skarbu państwa, a nie w wyniku wymiany dóbr i usług przez prywatne przedsiębiorstwa. W tym artykule wytłumaczymy na czym polega system wynagrodzeń w UK, czyli Agenda of Change (Afc).

        Na czym polega system wynagrodzeń NHS oraz jakie zawody się do niego kwalifikują?

        Agenda of Change

        System o którym mowa nosi nazwę Agenda of Change, czyli w wolnym tłumaczeniu program zmian. Został on wprowadzony w 2004 roku w celu ujednolicenia zasad dotyczących płac pracowników. Wcześniej było wiele niespójnych systemów, przez co pracownicy na tych samych stanowiskach potrafili zarabiać bardzo różne kwoty za wykonywanie tej samej pracy.

        System ten został starannie przygotowany i zakłada uczciwość wobec pracowników i pensje adekwatne do wykonywanej pracy. To czy są one odpowiednio wysokie to zupełnie inna kwestia i każdy powinien to ocenić indywidualnie – w całym systemie AfC bardziej chodzi o przypisanie danej kwoty do odpowiedniego stanowiska.

        Podobne rozwiązania zostały zastosowane w innych sektorach publicznych, takich jak edukacja, administracja publiczna lub wojsko.

        Na czym polega system AfC?

        Problem nierównych płac i ich rozbieżności między tymi samymi stanowiskami został rozwiązany za pomocą siatek płacowych, czyli tzw. pay bands. Do każdego stanowiska w NHS (z wyłączeniem niektórych lekarzy, dentystów i menedżerów wyższego szczebla) jest przypisany konkretny band z numerem od 1 do 9, który określa jakie wynagrodzenie jest przewidywane. Spójność bandu z systemem to duży plus, ponieważ aplikant na dane stanowisko wie czego może się spodziewać i zna perspektywy na rozwój.

        Na czym polega system AfC?

        Każdy band ma przypisane do siebie od jednej do trzech kwot, z których jedna będzie rocznym wynagrodzeniem osoby zajmującej dane stanowisko. Określa się je tzw. pay point’ami:

        • Entry step point – wynagrodzenie dla osób z najniższym doświadczeniem, kwalifikujących się na dane stanowisko;
        • Intermediate step point – wynagrodzenie uzyskiwane po pierwszym awansie;
        • Top step point – wynagrodzenie uzyskiwane po drugim awansie.

        Przy opisie bandu zawsze napisana jest minimalna ilość lat, które trzeba przepracować na danym stanowisku aby kwalifikować się do awansu. Dajmy na przykład Band 6 – kiedy ratownik medyczny zaczyna pracę na swoim stanowisku, przez pierwsze 2 lata zarabia kwotę przypisaną do Entry Step Point, czyli w roku podatkowym 2025/2026, £38,682. Jeśli po dwóch latach jego przełożony uzna, że spełnił on wszystkie potrzebne warunki, ratownik przechodzi na następny step point i jego wynagrodzenie wzrasta do £40,823.

        W przypadku awansu do następnego step point’u, mówi się, że trzeba zaliczyć „postęp zawodowy”. Nie jest to do końca prawda – aby awansować, w dużej większości przypadków wystarczające będzie realizowanie celi i obowiązków, brak zaległości w potrzebnych szkoleniach oraz oczywiście nie sprawianie problemów w miejscu pracy. Przełożony ocenia te czynniki i wydaje zgodę na awans.

        Czym są NHS Pay Bands

        NHS Pay Bands

        Na oficjalnej stronie NHS można znaleźć rozpiskę poszczególnych bandów oraz jakie stanowiska się do nich zaliczają. Poniżej przedstawimy każdy z nich i opowiemy kto kwalifikuje się do danego bandu oraz na jakie wynagrodzenie może liczyć.

        Band 1 został zlikwidowany w 2018 roku, kiedy to uznano że płaca jest za niska. Oznacza to, że żadna oferta pracy ani stanowisko nie będzie już przypisana do pierwszego bandu.

        Band 2

        Band 2 jest przeznaczony dla pracowników na poziomie podstawowym i wymaga mniejszych kwalifikacji niż pozostałe. Stawka wynagrodzenia w tym przypadku to £24,465 rocznie.

        Zawody, do których przypisany jest band 2
        • Domestic support worker – osoba ta jest odpowiedzialna za utrzymanie porządku w placówkach medycznych, np. szpitalach lub przychodniach;
        • Housekeeping assistant – stanowisko bardzo podobne do poprzedniego, ale ze szczególnym skupieniem na przestrzenie przeznaczone do życia, czyli pokoje pacjentów. Oprócz utrzymywania porządku, Housekeeping assistant wykonuje takie obowiązki, jak pomoc pacjentom w najprostszych codziennych czynnościach lub przynoszenie posiłków;
        • Driver – kierowca w tym przypadku ma kilka ciekawych obowiązków. Należy do nich transport ludzi (ważne – nie potrzebujących opieki medycznej) lub ładunków, takich jak sprzęt medyczny lub próbki laboratoryjne;
        • Nursery assistant – osoba pomagająca w żłobku i zajmująca się małymi dziećmi;
        • Domestic team leader – osoba zarządzająca działem sprzątania;
        • Security officer – ochroniarz;
        • Secretary/typist – jest to pracownik administracyjny, który odpowiada za tworzenie, przepisywanie i obsługę dokumentacji medycznej oraz korespondencji;
        • Healthcare assistant – zapewnia podstawową opiekę pacjentom w placówkach w wielu aspektach życia codziennego;
        • Receptionist;
        • Phlebotomist – pobiera krew;
        • Catering staff – pracownik kateringu;
        • Administrative staff – pracownik administracji placówki.
        Band 3
        • Entry step point: £24,937
        • Top step point: £26,598
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        Zawody, do których przypisany jest band 3
        • Clinical support worker – wspiera personel medyczny wykonując proste czynności pielęgnacyjne;
        • Trainee nursing associate – praktykant lub praktykantka w trakcie szkolenia do roli nursing associate, czyli stanowiska pośredniego między pielęgniarką, a Healthcare assistant;
        • Emergency care assistant – pomaga ratownikom medycznym;
        • Clinical coding officer – analizuje dokumentację medyczną oraz przypisuje odpowiednie kody chorobom i zabiegom (bardzo potrzebne do statystyk i rozliczeń);
        • Estates officer – nadzoruje infrastrukturę szpitalną, jest odpowiedzialny za zapewnienie zgodności technicznej z przepisami i odpowiada za zlecanie remontów, kiedy nadejdzie taka potrzeba. W zależności od zakresu obowiązków i potrzebnych kwalifikacji, może się on znaleźć również w bandzie 6 i 7;
        • Therapy worker – pomoc dla terapeutów grupowych;
        • Pharmacy assistant – farmaceuta pracujący w szpitalnej aptece;
        • Administrative and clerical staff – zajmują się logistyką procesów w szpitalu i prowadzeniem dokumentacji.
        Band 2 i 3 są przeznaczone dla zawodów mniej wymagających
        Band 4
        • Entry step point: £27,485
        • Top step point: £30,162
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        Zawody, do których przypisany jest band 4
        • Assistant practitioner – bardziej zaawansowany Healthcare assistant ale nadal wykonujący obowiązki pod nadzorem specjalisty;
        • Audio visual technician – zajmuje się obsługą techniczną sprzętu audiowizualnego;
        • Pharmacy technician – przygotowuje, sprawdza i wydaje leki pod okiem farmaceuty;
        • Dental nurse – wsparcie dentysty podczas zabiegu;
        • Trainee psychological wellbeing practitioner – osoba szkoląca się na specjalistę ds. pacjentów z łagodnymi i umiarkowanymi zaburzeniami psychicznymi;
        • Registered nursing associate – połączenie pracy pielęgniarki i healthcare assistant, działające niezależnie w ramach wyznaczonych kompetencji;
        • Theatre support worker – przygotowanie sal operacyjnych i narzędzi.
        Band 5
        • Entry step point: £31,049
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £33,487
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Top step point: £37,796
        Zawody, do których przypisany jest band 5
        • Staff Nurse – pielęgniarka;
        • Newly qualified midwife – nisko wykwalifikowana położna, która wykonuje czynności pod okiem specjalistów;
        • Operating Department Practitioner (ODP) – współpracujący z chirurgami i anestezjologami pod kątem technicznym;
        • Podiatrist (podolog) – Zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób stóp;
        • Physiotherapist (fizjoterapeuta) – Prowadzi rehabilitacje pacjentów;
        • Occupational Therapist – prowadzi terapie grupowe;
        • Therapeutic Radiographer – wykonuje zabiegi radioterapii pacjentom onkologicznym;
        • Practice Manager – odpowiada za organizację pracy i nadzór administracyjny w placówce;
        • ICT Test Analyst – zapewnia działanie systemów informatycznych używanych w placówkach.
        Pielęgniarka znajduje się w bandzie 5
        Band 6
        • Entry step point: £38,682
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £40,823
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        • Top step point: £46,580
        Zawody, do których przypisany jest band 6
        • Deputy ward sister / charge nurse (zastępca pielęgniarki oddziałowej / pielęgniarka oddziałowa);
        • School nurse (pielęgniarka szkolna);
        • Experienced paramedic (doświadczony ratownik medyczny);
        • Health records manager – zarządza systemem dokumentacji pacjentów;
        • Senior physiotherapist or occupational therapist (starszy fizjoterapeuta lub terapeuta zajęciowy);
        • Clinical psychology trainee – osoba szkoląca się na psychologa klinicznego;
        • Biomedical scientist – analizuje próbki w laboratorium;
        • Estates officer;
        • Newly-qualified pharmacist – farmaceuta, który świeżo ukończył szkolenie.

        Band 7
        • Entry step point: £47,810
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £50,273
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        • Top step point: £54,710
        Zawody, do których przypisany jest band 7
        • Ward sister (pielęgniarka oddziałowa);
        • Deputy matron – zastępca głównej pielęgniarki, który w razie potrzeby zarządza oddziałami i personelem pielęgniarskim;
        • Communications manager – odpowiada za strategię komunikacyjną szpitala, zarówno zewnętrzną, jak i wewnętrzną;
        • Speciality physiotherapist – fizjoterapeuta z doświadczeniem klinicznym;
        • Speciality occupational therapist (specjalistyczny terapeuta zajęciowy)
        • Estates manager;
        • High intensity therapist – terapeuta pracujący z osobami posiadającymi poważniejsze zaburzenia psychiczne;
        • Advanced speech and language therapist (zaawansowany logopeda);
        • Senior pharmacist (starszy farmaceuta);
        • Senior midwife (starsza położna);
        • Charge nurse (pielęgniarka oddziałowa z funkcją zarządczą).
        Band 8a
        • Entry step point: £55,690
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £58,487
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        • Top step point: £62,682
        Zawody, do których przypisany jest band 8a
        • Consultant prosthetist/orthotist – najwyżej wykwalifikowany specjalista w dziedzinie protetyki i ortotyki, który projektuje, dopasowuje i nadzoruje użycie protez oraz ortez u pacjentów z ubytkami kończyn lub zaburzeniami ruchu;
        • Dental laboratory manager (kierownik laboratorium dentystycznego);
        • Project and programme manager – koordynuje duże projekty w ramach NHS;
        • Modern matron (nowoczesna matronka/pielęgniarka oddziałowa na wyższym poziomie);
        • Nurse consultant (mental health nursing) – ekspert pielęgniarstwa psychiatrycznego;
        • Matron – stopień kierowniczy dla pielęgniarki, zazwyczaj jest to praca biurowa, nie w szpitalu;
        • Service manager (kierownik usługi, np. klinicznej);
        • Lead nurse – Informatics (lider pielęgniarski ds. informatyki).
        Bandy powyżej 7 wymagają dużych kwalifikacji
        Band 8b
        • Entry step point: £64,455
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £68,631
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        • Top step point: £74,896
        Zawody, do których przypisany jest band 8b
        • Strategic management (zarządzanie strategiczne);
        • Head of education and training (kierownik ds. edukacji i szkoleń);
        • Clinical physiology service manager (kierownik służb fizjologii klinicznej);
        • Head orthoptist (kierownik ortoptystów);
        • Lead pharmacist (prowadzący farmaceuta);
        • Lead clinician (wiodący klinicysta);
        • Principal psychologist (główny psycholog);
        • Senior programme manager (starszy kierownik programu);
        • Clinical service manager & professional nursing lead (kierownik usługi klinicznej i główny pielęgniarz);
        • Principal practitioner psychologist (główny praktyk psycholog).
        Band 8c
        • Entry step point: £76,965
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £81,652
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        • Top step point: £88,682
        Zawody, do których przypisany jest band 8c
        • Head of human resources (kierownik ds. zasobów ludzkich);
        • Consultant clinical scientist (molecular genetics/cytogenetics) (konsultant naukowiec kliniczny, genetyka molekularna/cytogenetyka);
        • Consultant paramedic (konsultant ratownik medyczny);
        • Head of clinical service (kierownik działu klinicznego);
        • Senior HR manager (starszy menedżer ds. HR);
        • Tactical response lead (lider grupy taktycznej);
        • Service owner (właściciel usługi klinicznej);
        • Consultant art psychotherapist (konsultant psychoterapeuta);
        • Head of equality, diversity and inclusion (kierownik ds. równości, różnorodności i inkluzji);
        • Head of midwifery (kierownik położnictwa);
        • Head of nursing (kierownik pielęgniarstwa);
        • Head of emergency care (kierownik działu opieki ratunkowej);
        • Assistant director of clinical standards (zastępca dyrektora ds. standardów klinicznych);
        • Lead clinical psychologist (wiodący psycholog kliniczny).
        Najwyższe bandy przeznaczone są dla wysokich stanowisk
        Band 8d
        • Entry step point: £91,342
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £96,941
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        • Top step point: £105,337
        Zawody, do których przypisany jest band 8d
        • Nurse consultant (konsultant pielęgniarski);
        • Consultant paramedic (konsultant ratownik medyczny);
        • Consultant psychologist (konsultant psycholog);
        • Estates manager (kierownik ds. nieruchomości i obiektów);
        • Deputy chief nurse (zastępca naczelnej pielęgniarki);
        • Chief finance manager (główny księgowy/menedżer finansowy).
        Band 9
        • Entry step point: £109,179
        • Lata potrzebne do awansu: 2
        • Intermediate step point: £115,763
        • Lata potrzebne do awansu: 3
        • Top step point: £125,637
        Zawody, do których przypisany jest band 9
        • Chief nurse (naczelna pielęgniarka);
        • Podiatric consultant (surgery) (konsultant podologiczny w chirurgii);
        • Chief finance manager (główny menedżer ds. finansów);
        • Director of estates and facilities (dyrektor ds. nieruchomości i obiektów).

        Podsumowanie

        System płac w NHS, czyli Agenda of Change (AfC) może wydawać się na początku dość skomplikowany, ale wystarczy zrozumieć kilka podstawowych kwestii i wszystko się rozjaśnia. Jeśli zastanawiasz się nad karierą w NHS, ten artykuł ułatwi Ci odpowiednią ocenę swoich oczekiwań. Jeśli marzy ci się kariera jako pielęgniarka lub ratownik medyczny, koniecznie sprawdź nasze artykuły o tych zawodach – „Praca jako ratownik medyczny w UK” oraz „Jak zostać pielęgniarką w UK?„, a jeśli nadal szukasz swojej ścieżki, polecamy serię artykułów o zarobkach w popularnych zawodach.

      • Employment and Support Allowance – świadczenie dla osób niezdolnych do pracy

        Employment and Support Allowance – świadczenie dla osób niezdolnych do pracy

        Życie bywa nieprzewidywalne i nieraz niestety może zaskoczyć w ten negatywny sposób. Każdego dnia może nagle okazać się, że z powodu wypadku lub wykrytej choroby nie będziesz zdolny do pracy. Na szczęście rząd chroni swoich rezydentów w tak trudnych sytuacjach i oferuje różnego rodzaju zasiłki, które są w stanie pomóc potrzebującym osobom w powrocie do normalnego codziennego życia.

        Employment and Support Allowance - świadczenie dla osób niezdolnych do pracy

        Czym jest Employment and Support Allowance (ESA)?

        Employment and Support Allowance (ESA) to zasiłek skierowany dla osób, które z powodu długotrwałej choroby lub niepełnosprawności nie są w stanie podjąć pracy. Większość tego typu zasiłków została jakiś czas temu zastąpiona Universal Credit (UC), w tym po części ESA. Program ten dzieli się na 2 typy, z czego pierwszy, czyli Income-related ESA został zlikwidowany na rzecz UC i nie można już o niego wnioskować. Pozostała już tylko garstka osób, które nadal otrzymują to świadczenie, ponieważ były zapisane do niego już dawno temu, ale w ciągu kilku lat wszystkie wypłaty będą zastąpione wcześniej wspomnianym Universal Credit. Drugim rodzajem Employment and Support Allowance, który nadal funkcjonuje jest tzw. New Style ESA. Nie jest to jednak tylko i wyłącznie otrzymywanie pieniędzy na konto – z New Style ESA wiąże się nieco skomplikowany proces, który zaraz szczegółowo wyjaśnimy

        Kto może ubiegać się o New Style Employment and Support Allowance?

        Zanim przejdziemy do wyjaśniania działania New Style Employment and Support Allowance, przyjrzymy się dokładnym warunkom jakie trzeba spełnić, aby wniosek o świadczenie został rozpatrzony pozytywnie. Najważniejszym jest oczywiście bycie niezdolnym do pracy – musi ocenić twój przypadek i potwierdzić, że twoja sytuacja uniemożliwia Ci podjęcie pracy. Po drugie, w odróżnieniu do Universal Credit, w przypadku tego zasiłku ważne są składki National Insurance (NIC). Twój rekord składkowy musi być wystarczająco uzupełniony przez ostatnie 2 do 3 lat. Pamiętaj również, że liczą się National Insurance Credits, które są przyznawane w uzasadnionych sytuacjach. Ostatnim warunkiem jest wiek – aby pobierać New Style ESA trzeba mieć więcej niż 16 lat i być poniżej wieku emerytalnego.

        Jak widzisz, możliwość otrzymania świadczenia Employment and Support Allowance jest bardzo dużym argumentem za tym, żeby dbać o swój rekord składkowy. Warto jest odprowadzać składki nawet jeśli nie pracujesz i nie masz takiego obowiązku (w tym przypadku Class 3 NIC) oraz ubiegać się o kredyty składkowe kiedy tylko się da. Nieuzupełniony rekord składkowy może skutkować odrzuceniem wniosku o ESA, a tym samym zostaniem bez potrzebnych środków na życie. To samo dotyczy osób samozatrudnionych – jeśli zarabiasz mniej niż £6,725 nie masz obowiązku odprowadzania składek NIC, ale zdecydowanie warto jest to rozważyć.

        Nawet pomijając temat Employment and Support Allowance, bardzo ważny jest fakt, że uzupełniony rekord składkowy zwiększa twoją emeryturę.

        Kto może ubiegać się o New Style Employment and Support Allowance?

        Na czym polega uczestnictwo w programie Employment and Support Allowance?

        Jak wcześniej wspomnieliśmy, Employment and Support Allowance to nie tylko otrzymywanie świadczenia, ale cała procedura, przez którą trzeba przejść. Dzieli się ona na 2 etapy – Faza oceny oraz członkostwo w jednej z dwóch grup. Pierwszy etap to tzw. Assessment Phase, czyli okres, w którym oceniana będzie twoja zdolność do pracy. Trwa on do 13 tygodni (w niektórych przypadkach może trwać dłużej, jeśli są opóźnienia) i podczas całego tego czasu, co tydzień będzie Ci wypłacane świadczenie w wysokości £92.05 (lub £72.90 jeśli masz mniej niż 25 lat).

        Assessment phase

        Kiedy zawnioskujesz o świadczenie Employment and Support Allowance, twoje zgłoszenie zostanie poddane do akceptacji w Jobcentre Plus, który jest częścią Department of Work and Pensions (DWP). Jeśli spełnisz podstawowe warunki, zostaniesz przyjęty i zaczniesz otrzymywać świadczenie. Na początku będziesz musiał wypełnić formularz UC50, w którym szczegółowo opiszesz swój stan zdrowia oraz jego wpływ na codzienne funkcjonowanie. Załączysz do niego również wszystkie dokumenty, które potwierdzają opisane przez ciebie dolegliwości, czyli zaświadczenia lekarskie, wyniki badań, plany leczenia itd.. Jeśli taka dokumentacja wystarczy, lekarz oceniający może skierować Cię od razu do następnego etapu. W innym wypadku możesz zostać poproszony o dodatkowe spotkanie oceniające, często odbywające się online lub przez telefon.

        Przydzielenie do jednej z dwóch grup – WRAG lub Support Group

        Podczas oceny twojej zdolności do pracy lekarz decyduje, do której grupy Cię skierować. To od niej będzie zależało jaki będzie zakres twoich obowiązków oraz ile pieniędzy będziesz dostawać. Niezależnie od grupy, tak jak podczas Assessment Phase, przyznawane Ci będą kredyty składkowe.

        Czym jest Work-Related Activity Group (WRAG)

        Work-Related Activity Group (WRAG)

        Jeśli zostaniesz przydzielony do tej grupy, oznacza to, że lekarz uznał, że twoja zdolność do pracy jest ograniczona, ale jesteś w stanie podjąć działania przygotowujące do powrotu do pracy. Uczestnictwo w takich zajęciach jest obowiązkowe i odmowa współpracy może skutkować zmniejszeniem twojego świadczenia lub w skrajnych przypadkach całkowitym jego odebraniem. W praktyce work-related activities są poprostu konsultacjami z coachem zawodowym odbywającymi się co jakiś czas, głównie online. Na takich spotkaniach omawiana jest twoja sytuacja, perspektywa na przyszłość i cele zawodowe. Coach może zaproponować Ci warsztaty, szkolenia lub inne formy wsparcia, które mają pomóc Ci jak najszybciej wrócić do zawodu. Kiedy takowe będą proponowane, a Ty będziesz za każdym razem będziesz odmawiać, może to zostać potraktowane jako nie stosowanie się do obowiązków, a co za tym idzie, może wzrosnąć ryzyko obniżenia świadczenia. Kwota, jaką będziesz dostawać będąc członkiem Work-Related Activity Group wynosi £92.05 tygodniowo i będzie wypłacane przez maksymalnie 12 miesięcy. Wynika to z założenia WRAG – do tej grupy trafiają osoby, które mają szansę na wyzdrowienie w ciągu roku. Jeśli rokowania wykażą, że szansa na powrót do zdrowia jest, ale w dłuższej perspektywie, na przykład 2 lat, bardziej prawdopodobne jest, że lekarz skieruje taką osobę do Support Group z terminem ponownej oceny za np. 12 miesięcy.

        Więcej szczegółów na temat work-related activities możesz przeczytać na stronie Citizens Advice.

        Support group

        Druga grupa jest skierowana do osób, które na razie nie mają szansy na wyzdrowienie w ciągu 12 miesięcy lub tych, które zbliżają się do końca życia. Członkowie są zwolnieni z obowiązku podejmowania aktywności, które miałyby na celu pomóc im w powrocie do pracy, ponieważ na razie nie ma takiej potrzeby. Jeśli jednak chciałyby uczestniczyć w spotkaniach, mają do tego prawo i mogą się zgłosić do Jobcentre Plus na umówienie konsultacji. Wypłacane świadczenie jest w tym przypadku większe, ponieważ wynosi £140.55 tygodniowo, bez konkretnego limitu czasowego.

        Ponowna ocena

        Z reguły, oceniając zdolność do pracy, lekarz również zapisuje termin ponownej oceny (reasessment). Odbywa się ona dokładanie tak samo jak pierwsza, i na jej podstawie oceniający kolejny raz decyduje, na jakich zasadach będziesz otrzymywał świadczenie. Może to być np. przeniesienie z jednej grupy do drugiej lub całkowite zwolnienie z otrzymywania świadczenia.

        Ponowna ocena może się również zdarzyć wcześniej, jeśli zdarzy się jedna z poniżej wymienionych sytuacji:

        • Sam zgłosisz, że twój stan zdrowia się zmienił – na przykład się pogorszył i uważasz, że powinieneś trafić do Support Group;
        • Pracownik zgłosi wątpliwość – choć takie sytuacje są bardzo rzadkie, może się zdarzyć, że ktoś z Jobcentre Plus lub twój coach zawodowy uzna, że twój stan zdrowia się poprawił i zgłosi, że powinna zostać przeprowadzona ponowna ocena
        Ponowna ocena zdolności do wykonywania pracy

        Employment and Support Allowance a Universal Credit

        Jeśli jesteś zapisany do Employment and Support Allowance i regularnie pobierasz świadczenia, nie ma żadnych przeciwwskazań, aby wnioskować o Universal Credit – oczywiście jeśli spełniasz warunki. Oba zasiłki można pobierać jednocześnie, z uwagą na to, że wysokość UC będzie zmniejszona o kwotę ESA.

        Podsumowanie

        Employment and Support Allowance jest bardzo ważnym zasiłkiem, który może pomóc wielu osobom z różnych powodów niezdolnym do pracy. Jeśli przydarzył Ci się wypadek lub wykryto u Ciebie chorobę i z tego powodu nie jesteś w stanie pracować, koniecznie zgłoś się do Jobcentre Plus. Pamiętaj przy tym, że warunkiem otrzymania świadczenia jest uzupełniony rekord składkowy, dlatego niezależnie od twojej sytuacji, warto odprowadzać składki NIC lub wnioskować o kredyty.

      • Mortgage affordability i credit score – wyjaśnienie pojęć

        Mortgage affordability i credit score – wyjaśnienie pojęć

        Każdy kto stara się o kredyt hipoteczny, prędzej czy później zetknie się z pojęciami mortgage affordability oraz credit score. Mimo tego, że w Internecie można znaleźć dużo informacji o tym czym są zdolność kredytowa i historia kredytowa, wiele osób wciąż je myli.

        Mortgage affordability i credit score - wyjaśnienie pojęć

        Od 2014 roku, gdy w życie weszły nowe zasady dotyczące oceny zdolności kredytowej (Mortgae Market Review), zmienił się sposób jej ustalania. Zamiast bazować na prostym mnożeniu naszych rocznych dochodów (np. x5), kredytodawca żąda teraz wglądu do naszych payslipów i wyciągów bankowych oraz zadaje szereg pytań o przychody i wydatki, jak również wysokość wkładu własnego.

        Czym różni się affordability od credit score?

        Te dwa pojęcia są zupełnie różne, chociaż ze sobą powiązane. Zdolność kredytowa (mortgage affordability) to maksymalna kwota kredytu jaką bank jest w stanie nam pożyczyć na zakup nieruchomości. Ustalenie zdolności kredytowej ma służyć zbudowaniu pewności, że będzie nas stać, aby spłacać zaciągniętą hipotekę oraz pozostałe zobowiązania finansowe jakie na nas ciążą.

        Z kolei Credit Score to wyrażona w punktach ocena naszej historii kredytowej. Historia ta nie obejmuje tylko kredytów mieszkaniowych, a bierze pod uwagę wszystkie pożyczki gotówkowe, zadłużenia z kart kredytowych lub leasingi. Widnieją w niej pożyczone kwoty, terminy spłat i ewentualne opóźnienia. Firmy analizujące credit score biorą te czynniki pod uwagę i na ich podstawie wystawiają ocenę, do której dostęp będzie miał zarówno twój doradca kredytowy, jak i bank udzielający kredytu.

        Czym różni się affordability od credit score?

        Affordability – jakie czynniki mają na nią wpływ?

        Income – przychody

        Jako osoby zatrudnione (employed) zazwyczaj są proszone o przedstawienie ostatniego formularza P60 oraz payslipów z okresu trzech ostatnich miesięcy. Informacje na temat ich przychodu będą poddane wnikliwej analizie i rozbite na wynagrodzenie podstawowe, nadgodziny, premie. Bank może nie wziąć wszystkich z nich pod uwagę, szczególnie gdy przychód z tego tytułu jest niegwarantowany lub nieregularny.

        Osoby samozatrudnione (self-employed) najczęściej muszą przedstawić minimum dwa pełne rozliczenia roczne (formularz SA302 lub Tax Calculation). Niektórzy pożyczkodawcy mogą wymagać nawet trzech lat rozliczeń. Więc nawet jeśli nasz biznes w ostatnim roku okazał się bardzo rentowny i zaczął przynosić nadzwyczajne zyski, kredytodawca zazwyczaj uśredni nasze przychody i wtedy jego ocena naszej sytuacji finansowej może wyglądać już mniej korzystnie.

        Jako właściciele i dyrektorzy spółki LTD (limited company) obowiązują nas podobne zasady jak u osób samozatrudnionych. Pod uwagę zazwyczaj bierze się dochód roczny jako sumę wynagrodzenia i wypłaconej dywidendy.

        Jeśli chodzi o benefity, w dużym uogólnieniu większość otrzymywanych nie jest brana pod uwagę przez kredytodawców.

        Outgoings – wydatki

        Pytania dotyczące tej dziedziny są dość zróżnicowane. Zwykle zostaniemy zapytani o nasze miesięczne wydatki dotyczące wynajmu, mediów, wody, internetu, telefonów, kredytów i pożyczek, ale także o to czy opłacamy członkostwo na siłowni lub ile wydajemy jedząc „na mieście”.

        Zostaniemy także poproszeni o wyciągi z wszystkich kont bankowych, kart kredytowych i posiadanych pożyczek. Kredytodawca zapyta też, czy mamy jakieś plany aby zwiększyć lub zmniejszyć wartość tych płatności. Zostaniemy zapytani ile dzieci lub osób na utrzymaniu posiadamy, czy mamy zamiar założyć rodzinę lub mieć więcej dzieci w niedalekiej przyszłości.

        Oprócz tego, ważną kwestią jest Debt-to-Income ratio (DTI), czyli współczynnik zadłużenia do dochodu. Dla banków ważną informacją jest to, jak dużą część naszego miesięcznego wynagrodzenia przeznaczamy na spłatę istniejących zadłużeń. Jeśli będzie on przekraczać 40%, uzyskanie kredytu hipotecznego może być trudniejsze.

        Affordability - jakie czynniki mają na nią wpływ?

        Depozyt

        Bank będzie chciał wiedzieć w jaki sposób zgromadziliśmy nasz depozyt. Akceptowalnymi źródłami są nasze oszczędności oraz ewentualnie darowizna od najbliższej rodziny. Jeśli źródłem są nasze oszczędności, bank będzie wymagał dowodu ich gromadzenia w postaci np. wyciągów z konta oszczędnościowego lub Lifetime ISA, umowy sprzedaży innej nieruchomości, samochodu itp. Jeśli pomaga nam najbliższa rodzina, to bank będzie oczekiwał oświadczenia, że darowizna jest bezzwrotna oraz wglądu do wyciągów bankowych osób, które takową darowiznę nam przekazują.

        Czas trwania kredytu

        Kredytodawca będzie chciał wiedzieć, w jakim terminie planujemy spłacić kredyt – czy będzie to 17, 25 czy 30 lat. Dla wielu kupujących, zaciąganie kredytu na okres 30 lat lub dłużej to rozwiązanie, które obniża miesięczną ratę i czyni ją bardziej przystępną. Takie rozwiązanie staje się co raz bardziej popularne, ale pamiętajmy, że zwiększa to kwotę odsetek, którą będziemy musieli spłacić przez cały okres kredytu.

        Stress test

        Kredytodawcy chcą się upewnić, że będziemy w stanie pozwolić sobie na spłatę kredytu hipotecznego, nawet jeśli stopy procentowe wzrosną. Dlatego na ogół oceniają czy będzie nas stać na wzrost rzędu 3% w ciągu pierwszych 5 lat.

        Polisy ubezpieczeniowe

        Kredytodawca będzie pytał o wszelkie produkty ubezpieczeniowe, które chronią nas i spłatę rat kredytu w przypadku utraty pracy, choroby lub wypadku np. ubezpieczenia od utraty dochodów lub ubezpieczenia na życie.

        Jeśli chcesz ustalić swoją zdolność kredytową możesz to zrobić bezpośrednio w banku. Wystarczy umówić się na wizytę (uwaga – czasami na spotkanie możemy czekać kilka tygodni). Alternatywnie możesz skorzystać z usług brokera kredytowego (Mortgage broker).

        Możesz również otrzymać pomoc przy ustaleniu swojej zdolności kredytowej od polskiego brokera w UK – Extend Finance. Pierwsza konsultacja z doradcą jest zupełnie darmowa i nie zobowiązująca.

          Twoje imię i nazwisko (wymagane)

          Twój adres e-mail (wymagane)


          Twój numer telefonu (wymagany)

          O której można do Ciebie zadzwonić?


          Twoja wiadomość (opcjonalna)

          Twoje dane kontaktowane zostaną przekazane współpracującej z nami firmie Extend Finance. Polecamy ją ze względu na zaufanie i doskonałe opinie.

          Co ma wpływ na ocenę naszej historii kredytowej?

          Przy ocenie historii kredytowej bierze się pod uwagę wiele czynników, w tym:

          • nieterminowe spłaty pożyczek, kredytów lub kart kredytowych. Nawet terminowe, ale minimalne spłaty naszej karty kredytowej mogą być źle zinterpretowane przez bank, ponieważ sugerują, że mamy problem z zarządzaniem naszym zadłużeniem;
          • postępowanie upadłościowe. Individual Voluntary Agreement, Country Court Jujements automatycznie gwarantują nam bardzo niską ocenę historii kredytowej;
          • krótka historia kredytowa lub jej brak. Jeśli nigdy wcześniej nie zaciągaliśmy kredytu lub nie mieliśmy karty kredytowej, kredytodawca będzie miał trudność w ocenie tego jak radzimy sobie z zadłużeniem. Dlatego też może założyć niekorzystny dla nas scenariusz;
          • częstotliwość aplikowania o kredyty. Jeśli aplikowaliśmy o kredyty lub karty kredytowe w krótkich odstępach czasu, kredytodawca może założyć, że mieliśmy jakieś problemy finansowe. Jeśli któreś spośród nich zostały odrzucone to jeszcze gorzej;
          • brak rejestracji na Electoral roll (voters register) – rejestr osób upoważnionych do glosowania. Spora cześć banków i building societies dzięki temu rejestrowi potwierdza naszą godność i adres – to również ma wpływ na nasz Credit score. Jeśli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zrób to jak najszybciej na stronie Register to vote. Pamiętaj również o zaktualizowaniu tego przy zmianie adresu.
          Co ma wpływ na ocenę naszej historii kredytowej?

          Sprawdź swój credit report zanim zaczniesz starać się o kredyt

          Bardzo istotne jest, aby dane zawarte w naszym raporcie kredytowym były aktualne. Zaleca się, aby co jakiś czas wygenerować swój raport i sprawdzić czy zawiera on poprawne dane. Raport historii kredytowej możemy wygenerować na stronach typu Experian, Equifax i Noddle (darmowe). Jeśli zauważymy jakikolwiek błąd, powinniśmy skontaktować się z odpowiednim urzędem lub instytucją, której dotyczy nieprawidłowy wpis w celu dokonania korekty. Warto również to zgłosić do agencji kredytowych w celu odpowiedniej adnotacji (notice of correction). Należy pamiętać, że informacje nie pozostają w raporcie na zawsze. Na przykład nieterminowe spłaty karty kredytowej oraz wyroki sądów okręgowych (tzw. CCJ) lub upadłość będą widoczne wyłącznie przez 6 lat.

          Przy kontakcie z bankiem lub brokerem, warto mieć swój raport gotowy, aby Twoja historia kredytowa została przez nich wzięta pod uwagę i przeanalizowana. Dzięki czemu możemy uniknąć aplikowania o kredyt, który nie zostanie nam przyznany, a to również potrafi pogorszyć naszą historie i credit score.

          Podsumowanie

          Podsumowując, Credit score to przede wszystkim potwierdzenie dla banku na ile potencjalnie będziemy dla nich dobrymi klientami, aby pożyczyli nam pieniądze. W dużym uogólnieniu – planując zakup nieruchomości i podjęcie Mortgage’u, musi on być bardzo dobry, w przeciwnym wypadku możemy otrzymać gorsze oprocentowanie lub całkowicie być odrzuconym. Mitem jest, że posiadając najwyższy wynik (np. Excellent) bank zaoferuje nam większą kwotę kredytu, niż na przykład przy wyniku bardzo dobrym (Very good).Wiele osób często myli Credit score ze zdolnością kredytową (Mortgage affordability), która natomiast określa do jakiej kwoty banki udzielą nam kredytu na zakup nieruchomości.

        • Ubezpieczenie Income Protection – co to jest i czy warto je wykupić?

          Ubezpieczenie Income Protection – co to jest i czy warto je wykupić?

          Osoby chore, które nie mogą pracować mogą liczyć na niewielkie wsparcie od rządu w postaci Universal Credit lub ESA. Pieniądze te jednak nie zawsze wystarczają do opłacenia wszystkich rachunków, raty kredytu hipotecznego, itp. Osoby samozatrudnione są jeszcze w gorszej sytuacji – nie pracując w ogóle nie zarabiają i nie przysługuje im Statutory Sick Pay, a więc muszą czekać kilka tygodni na pierwszą wypłatę UC. Jeżeli więc ktoś doznał wypadku albo na skutek choroby, nie może już pracować i nie ma dużych oszczędności, to bardzo szybko znajdzie się w trudnej finansowo sytuacji. Możemy jednak zabezpieczyć się przed nią, kupując polisę Income Protection.

          Czym jest Ubezpieczenie Income Protection?

          Income Protection, to rodzaj ubezpieczenia, które zabezpiecza nasz dochód w sytuacji wypadku lub choroby i niemożności kontynuowania pracy. Mając wykupioną taką polisę i nie mogąc pracować z powodów zdrowotnych (wypadek, choroba), możemy liczyć na odszkodowanie z firmy ubezpieczeniowej. Wysokość odszkodowania nie może przekraczać 60-70% naszych udokumentowanych zarobków przed chorobą i jest wypłacane co miesiąc przez okres zdefiniowany w polisie. Osoby chore uzyskują więc stały dochód, nie muszą martwić się o niezapłacone rachunki i mogą skupić się na powrocie do zdrowia. Po powrocie do pracy odszkodowanie przestaje być wypłacane ale jeżeli nadal opłacamy składki, to nadal jesteśmy ubezpieczeni i w momencie kolejnej choroby możemy uzyskać kolejne odszkodowanie (niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe wymagają abyśmy przepracowali pewien okres pomiędzy chorobami).

          Income protection może zacząć działać od 1 dnia choroby, 1 tygodnia, 2 tygodni, 4 tygodni, 8 tygodni, 13 tygodni, 26 tygodni i 52 tygodni. Wybór tego okresu, tzw deferred period, wpływa na cenę miesięcznej składki – im jest krótszy, tym co miesiąc płacimy więcej. Uwaga: osoba ubezpieczona otrzyma odszkodowanie proporcjonalne do okresu choroby, np. jeżeli miesięczna kwota odszkodowania wynosi £500, deferred period 2 tygodnie, to przy chorobie trwającej 4 tygodnie odszkodowanie wyniesie £250. Dzieje się tak ponieważ: 4 tygodnie choroby – 2 tygodnie deferred period = 2 tygodnie czyli 0.5 miesiąca x £500 miesięczna kwota odszkodowania = £250 kwota do wypłaty.

          Po co mi ubezpieczenie Income Protection?

          Ile kosztuje Income Protection?

          Wysokość miesięcznej składki uzależniona jest od kilku czynników:

          • kwoty ewentualnego odszkodowania;
          • naszego wieku;
          • zawodu;
          • stanu zdrowia;
          • okresu ubezpieczenia;
          • deferred period, czyli okresu od początku choroby do momentu, w którym ubezpieczenie zacznie działać.

          Kilka składowych możemy dowolnie zmieniać, tak aby zmieścić się w naszym budżecie. Aby płacić niską miesięczną składkę możemy np. obniżyć kwotę odszkodowania albo wydłużyć deferred period. W praktyce, płacąc za income protection £15-20 wiele osób jest w stanie uzyskać miesięczne odszkodowanie na poziomie £400-500. Być może te kwoty nie są znaczące, ale na pewno się przydadzą i wraz z pomocą od rządu pozwolą na opłacenie większości rachunków. Sprawdźmy poniższy przykład:

          Jan Kowalski, 32 lata, relatywnie zdrowy, pracuje w magazynie jako 'warehouse operative’ i w razie choroby chce otrzymać odszkodowanie aż do momentu przejścia na emeryturę brytyjską. Kwota miesięcznego odszkodowania wynosi £600. Przy tych założeniach i akceptacji standardowych warunków przez towarzystwo ubezpieczeniowe, składka na Income Protection Pana Jana wyniesie co miesiąc £14.94.

          Uwaga, pamiętajmy, że składki za ubezpieczenie income protection powoli rosną w kolejnych latach. Starzejąc się częściej zapadamy na różne choroby i stanowimy dla towarzystwa ubezpieczeniowego 'większe ryzyko’.

          Ile kosztuje income protection?

          Kto może się ubezpieczyć?

          Właściwie większość osób, które pracują i nie mają specjalnie niebezpiecznego zawodu i hobby. Pamiętajmy również, że jeżeli ktoś już cierpi na jakieś schorzenia to prawdopodobnie będą one wyłączone z ubezpieczenia. Jeżeli mamy np. problemy z kręgosłupem i już kilkukrotnie byliśmy na zwolnieniu lekarskim, towarzystwo ubezpieczeniowe wyłączy choroby kręgosłupa z polisy. Oznacza to, że będziemy mogli uzyskać odszkodowanie jeżeli zachorujemy na wszystkie choroby poza schorzeniami kręgosłupa. Jeśli jednak pojawi się problem z kręgosłupem i nie będziemy mogli pracować, nie uzyskamy odszkodowania.

          W swojej praktyce jako doradca ubezpieczeniowy często spotykam wiele osób, które chcą się ubezpieczyć w sytuacji gdy pojawia się problem zdrowotny. Niestety tak to nie działa, powinniśmy ubezpieczyć się gdy jesteśmy zdrowi – jeżeli już jesteśmy chorzy nikt nas nie ubezpieczy albo za ubezpieczenie zapłacimy znacznie więcej.

          Czy i kiedy warto się ubezpieczyć?

          Nie chcę tutaj zachęcać nikogo na siłę aby się ubezpieczył ale wydaje mi się, że w kilku sytuacjach zdecydowanie warto się ubezpieczyć. Zwłaszcza, że większość osób zapłaci za income protection co miesiąc około £20. Te sytuacje to:

          • Posiadanie kredytu hipotecznego albo innych zobowiązań, które musimy co miesiąc spłacać. Wypadek czy choroba i utrata dochodu mogą w skrajnych sytuacjach doprowadzić albo do utraty nieruchomości albo do popadnięcia w jeszcze większe długi.
          • Niewielkie oszczędności – posiadanie funduszu bezpieczeństwa umożliwi nam przeżycie kilku tygodni czy miesięcy bez dochodu. Bez oszczędności trudno nam będzie opłacić podstawowe rachunki. Pamiętajmy też o sporej biurokracji w UK i o fakcie, że na ewentualne pieniądze od rządu nie pojawią się szybko.
          • Bycie samozatrudnionym – mając własny biznes, nie pracując nie zarabiamy i w ciągu kilku tygodni nasza sytuacja finansowa może być naprawdę trudna.
          • Bycie jedynym żywicielem rodziny – w sytuacji utraty dochodu osoby takie nie mogą polegać na zarobkach partnera i finanse całej rodziny ulegają załamaniu.

          Oczywiście nie są to warunki koniecznie. Właściwie niemal każda osoba, która pracuje i chce chronić swój dochód może się ubezpieczyć.

          Czy i kiedy warto się ubezpieczyć?

          Gdzie kupić income protection?

          Serwis Smartpolak zachęca do skorzystania z usług Extend Finance w zakresie doboru ubezpieczenia. Wystarczy wysłać zgłoszenie na stronie lub poprzez formularz kontaktowy poniżej. Usługa doradcza jest bezpłatna i nie zobowiązuje do zakupu polisy. Kontakt z doradcą ubezpieczeń może odbyć się zarówno w języku polskim, jak i angielskim.

          Mam nadzieję, że dzięki tym informacjom dowiedziałeś się czegoś nowego o ubezpieczeniach w UK. Jeżeli masz jakieś pytania dotyczące tej tematyki, skorzystaj proszę z komentarzy poniżej.

            Twoje imię i nazwisko (wymagane)

            Twój adres e-mail (wymagane)


            Twój numer telefonu (wymagany)

            O której można do Ciebie zadzwonić?


            Twoja wiadomość (opcjonalna)

            Twoje dane kontaktowane zostaną przekazane współpracującej z nami firmie Extend Finance. Polecamy ją ze względu na zaufanie i doskonałe opinie.